De SyRI-wetgeving is in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). De rechtbank in Den Haag beslist dat de SyRI-wetgeving de toets van art. 8 EVRM namelijk niet kan doorstaan. Wat zijn de feiten?
Het Systeem Risicoindicatie (SyRi) is een instrument dat anonieme data en gegevens koppelt en analyseert met behulp van een aantal procedures om zo risicomeldingen te genereren. Een risicomelding maakt een (rechts)persoon ‘onderzoekswaardig’ in verband met mogelijke fraude.
Een aantal organisaties waaronder de FNV en twee burgers hebben een rechtszaak aangespannen tegen de Staat om de SyRI onverbindend te laten verklaren wegens strijdig met mensenrechten.
De rechtbank beslist dat er geen sprake is van een fair balance. Art. 8 EVRM beschermt namelijk het recht op een privéleven waarbij een inbreuk alleen toegestaan is indien dit bij wet is voorzien en noodzakelijk is binnen een democratische samenleving. Volgens de rechtbank komt steeds meer betekenis toe aan gegevensbescherming door de snelheid waarmee nieuwe technologieën worden ontwikkeld. Op de overheid rust derhalve een verantwoordelijkheid om te waarborgen dat rechten van burgers hierbij niet in het geding komen. Het is voor betrokkenen met gebruik van dit instrument niet te overzien wat precies het effect is op zijn of haar privéleven en dat is wel wat het EVRM eist voor een geoorloofde inbreuk op het recht op een privéleven. De SyRi-wetgeving is onvoldoende controleerbaar en inzichtelijk om dit recht op een privéleven te kunnen waarborgen. De rechter verklaart daarom de SyRI-wetgeving, wat betreft de inzet van het instrument, onverbindend.
De vermenging van politiek en rechtspraak is een actueler thema dan ooit. Iedereen heeft er een mening over waarbij het vertrouwen in de onafhankelijkheid van de rechters zelfs ter discussie staat. De rechter mag op grond van art. 120 GW de grondwettelijkheid van wetten niet toetsen maar mag de wetten wel toetsen aan het EVRM. Kwade tongen zouden kunnen beweren dat rechters met politieke motieven hun eigen beleid er doorheen proberen te krijgen maar daar geloof ik niet in. Ik vind het juist positief dat burgers die zich zorgen maken over het effect van aangenomen wetten bij de rechter terecht kunnen waarop de rechter de wetgever vervolgens corrigeert waar nodig. Overigens is Nederland sinds de brexit het enige land in de Europese Unie zonder een Constitutioneel Hof. Is het misschien niet tijd voor verandering?
