In april 2017 krijgt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) een signaal over het mogelijk verwerken van de dubbele nationaliteit van aanvragers van kinderopvangtoeslag door het organisatieonderdeel Toeslagen van de Belastingdienst. Voor het recht op kinderopvangtoeslag maakt het niet uit welke nationaliteit iemand heeft, alleen of diegene rechtmatig in Nederland verblijft. De Belastingdienst had deze gegevens daarom niet mogen verwerken. Toch bleek in mei 2018 van 1,4 miljoen mensen de dubbele nationaliteit geregistreerd te staan in de systemen van de Belastingdienst. Ook gebruikte de Belastingdienst deze gegevens om georganiseerde fraude te bestrijden en als risico-indicator om te bepalen welke aanvragen gecontroleerd zouden worden. Deze onrechtmatige en discriminerende werkwijze levert strijd op met art. 5 lid 1 onder a (beginsel van behoorlijkheid) en art. 6 AVG (rechtmatigheid).
Tijdens het onderzoek wordt de AP flink tegengewerkt door de Belastingdienst: zo hebben onder andere de directeur-generaal en de algemeen directeur van de Belastingdienst onjuiste en onvolledige verklaringen afgelegd. Ook moest de AP informatie opvorderen omdat op informatieverzoeken, zelfs nadat de initiële reactietermijn al driemaal op verzoek van de Belastingdienst was verlengd, niet werd gereageerd. Een en ander heeft geleid tot de hoogste boete die de AP tot nu toe heeft opgelegd: 2,75 miljoen euro. De AP vindt het zeer ernstig dat een overheidsinstantie discriminerend heeft gehandeld, juist omdat burgers afhankelijk zijn van de overheid en niet kunnen kiezen welke gegevens ze al dan niet afstaan. De boete is officieel opgelegd aan minister van Financiën Hoekstra, omdat hij verantwoordelijk is voor de Belastingdienst. Staatssecretaris Van Huffelen heeft in een reactie op het boetebesluit aan de Tweede Kamer laten weten dat geen bezwaar tegen de boete zal worden ingediend. Eerder onderschreef zij al de conclusies van het onderzoek van de AP.
Inmiddels heeft de Belastingdienst ook de interne systemen opgeschoond. Maar de Belastingdienst is nog niet helemaal van de AP af: vorige maand berichtte ik u al over een ander recent afgerond onderzoek van de AP naar nóg een onrechtmatige verwerking van persoonsgegevens door de Belastingdienst. In het kader van de Toeslagenaffaire onderzocht de AP de Fraude Signalering Voorziening, een zwarte lijst met daarop personen die vermoedelijk belasting- of toeslagenfraude hebben gepleegd. De AP buigt zich momenteel over de te nemen handhavingsmaatregelen. Het is dus afwachten of en wanneer er in 2022 nog een boete uit de pijplijn van de AP tevoorschijn komt. Uiteraard houden wij u op de hoogte!
