“Mede gelet op de besteding van publieke middelen in de zorg”, mag volgens de rechtbank in het bijzonder van de bestuurder van een zorgaanbieder verwacht worden dat hij ervoor zorg draagt dat wordt meegewerkt aan een controle door de zorgverzekeraar. De rechtbank vervolgt: “Daartoe is de zorgaanbieder ook wettelijk verplicht.”
Dit lijkt op het eerste gezicht een redelijke stelregel, maar het gaat bij nader inzien toch wel wat te ver. De wettelijke verplichting voor zorgaanbieders om mee te werken aan controles is namelijk zeker niet zonder uitzonderingen. Sterker nog: het is feitelijk de uitzondering op de regel.
De hoofdregel voor zorgaanbieders is immers de geheimhoudingsplicht op grond van de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (artikel 7:457 BW). Deze geheimhoudingsplicht kan weliswaar worden doorbroken ingeval van een controle door een zorgverzekeraar, maar volgens artikel 7.4 Regeling zorgverzekering geldt dat alleen als die controle wordt uitgevoerd volgens de daaraan nader gestelde regels.
Wanneer de wettelijke doorbrekingsgrond voor controles niet van toepassing is, bijvoorbeeld omdat de controle zonder objectieve aanleiding (dus willekeurig) is gestart, is de zorgaanbieder niet alleen niet verplicht om aan die controle mee te werken, maar is medewerking eenvoudig verboden.
De juiste toepassing van de regels die gelden voor de controlebevoegdheid van zorgverzekeraars is in de praktijk niet makkelijk, ook niet voor bestuurders van zorgaanbieders. En het wordt er niet eenvoudiger op wanneer bestuurders van zorgaanbieders wegens het niet meewerken aan controles ook privé aansprakelijk gehouden kunnen worden. Dit laatste is de indruk die – ten onrechte – in de genoemde uitspraak van de rechtbank Gelderland wordt gewekt.
In deze kwestie verweet zorgverzekeraar VGZ de bestuurder van een zorgaanbieder dat hij niet op eerste verzoek ter controle 183 zorgdossiers van verzekerden had aangeleverd. De rechtbank ging daar in mee. Na het formuleren van de specifieke, strengere norm voor de taakvervulling door bestuurders van zorgaanbieders, overweegt de rechtbank dat de bestuurder reeds van het enkele niet aanleveren van de dossiers een ernstig verwijt kan worden gemaakt. De reden van niet meewerken maakt daarbij niet uit.
De dreiging die uitgaat van het risico van privéaansprakelijkheid, al dan niet omdat zorgverzekeraars deze rechtspraak aan aarzelende bestuurders zullen voorhouden, kan er eenvoudig toe leiden dat zorgaanbieders ten onrechte zullen meewerken aan ondeugdelijke controles, ook zonder dat de patiënt daarvan op de hoogte is. Het heersende vertrouwen dat patiëntgegevens bij zorgverzekeraars altijd in goede handen zouden zijn, blijkt echter helaas niet altijd gerechtvaardigd.
