Dagelijks steek ik flinke uren in het luisteren naar Hip Hop en R&B. Daarbij kom ik toch geregeld een lied tegen dat wel héél bekend voorkomt. Zo doet Ronnie Flex in ieder geval bij drie songs een wenkbrauw rijzen. Is hiermee alles nog wel pluis in auteursrechtland?
Drie voorbeelden
In de Nederlandse Hip Hop zijn er veel meer liedjes aan te wijzen, maar voor het gemak houd ik het even bij één van de grootste artiesten van Nederland: Ronnie Flex. Zie bijvoorbeeld Blijf Bij Mij (ft. Maan), Plek Als Dit en Energie. Leg ze respectievelijk eens langs Dilemma (Nelly ft. Kelly Rowland), A Place Like This (Majid Jordan) en Into You (Fabolous). Het lijkt mij erg stug dat Ronnie deze liedjes nooit eerder gehoord heeft. Bij de één is het de melodie, bij een ander de beat en bij weer een ander zelfs gelijkenissen in de tekst.
Probleem
Leuk een aardig, maar is er wel een probleem? “Als je het niet leuk vindt luister je er toch gewoon niet naar?” zegt een vriend (tevens Ronnie Flex-fan) geïrriteerd als ik dit vertel. Hij zal vast gelijk hebben. Maar het probleem is meer juridisch. Het is namelijk zeer de vraag hoe bijvoorbeeld rapper Nelly zich zou voelen over Blijf Bij Mij. Op het lied Dilemma kunnen o.a. intellectuele eigendomsrechten, auteursrechten, naburige rechten en morele rechten rusten. Ik weet van de helft niet eens wat ze precies inhouden, maar wat duidelijk is dat je niet zomaar zonder toestemming een kunstwerk kunt imiteren. Artiesten kunnen inkomsten zoals royalties mislopen. Ik denk dat aan de drie bovengenoemde liedjes van Ronnie wel een zakcentje valt te verdienen.
Samples
In Hip Hop bevat bijna ieder lied tegenwoordig wel een sample. De beat maakt gebruik van oudere liedjes die dan een beetje geknipt en vervormd worden.Zie bijvoorbeeld The Charmels – As Long As I’ve Got You. De legendarische classic C.R.E.A.M. van Wu-Tang is daaruit geboren.
Veel van deze samples zijn inmiddels erg oud. Het auteursrecht is niet tot het eind der tijden geldig. In de Berner Conventie is bepaald dat het auteursrecht na de dood van de artiest nog voor 50 jaar voortleeft. Daarna verkeert het artistieke werk in het publieke domein en dus bruikbaar voor iedereen zonder toestemming. Door middel van een wetsinvoering in 2013 is in Nederland de bescherming opgeschroefd naar 70 jaar voor werken na 1964. Samples uit 1920 zouden bijvoorbeeld geen probleem moeten zijn om zonder toestemming te gebruiken. Veel van de nieuwe samples zijn echter nieuwer. Hiervoor zal dus een langere juridische pad bewandeld moeten worden om de sample te mogen gebruiken.
Het is moeilijk beoordelen hoe Ronnie zijn zaakjes heeft geregeld. Daarnaast is het auteursrecht erg complex, blijkt. De rechtenbachelor van de VU staat gek genoeg amper stil bij dit rechtsgebied. Gezien de complexiteit ga ik er van uit dat voor deze liedjes het juridisch wel in orde zit bij de platenlabels, de producers, songwriters en overige artiesten. De conclusie voor nu is dus dat er een wereld van muziekrecht voor mij is open gegaan. Misschien een idee om ook hierbij stil te staan voor de masterkeuze.
