Met het afsteken van het vuurwerk op oudejaarsnacht is het mogelijk geworden schade te vorderen in een collectieve actie. De wetswijziging (WAMCA geheten: de Wet afwikkeling massaschade in collectieve actie) die dat mogelijk maakt was al op 1 april 2019 gepubliceerd, maar de inwerkingtreding vergde nog een Koninklijk besluit dat begin december is gepubliceerd. Het wachten was op de uitwerking van het register, waarin collectieve vorderingen moeten worden ingeschreven. De Raad voor de rechtspraak heeft daarvoor de verantwoordelijkheid gekregen, aldus het Besluit register collectieve vorderingen, dat tegelijkertijd met de datum van inwerkingtreding werd gepubliceerd. Het register is inmiddels online en te vinden op https://www.rechtspraak.nl/Registers/centraal-register-voor-collectieve-vorderingen. Daar heeft de WAMCA-werkgroep van de Rechtspraak ook een serie aanbevelingen gepubliceerd, gericht op belangenorganisaties die na 1 januari 2020 een collectieve vordering willen aanbrengen.
De wetswijziging doet meer dan alleen het verruimen van de mogelijkheden voor het instellen van collectieve vorderingen. De wet stelt tegelijkertijd strengere eisen aan belangenbehartigers, bedoeld om misbruik van het Nederlandse collectieve-actiesysteem te voorkomen. Getracht is een balans te vinden tussen de belangen van partijen die zijn benadeeld en waarvoor de collectieve actie wordt ingesteld enerzijds en de gedaagden anderzijds. Of dat gelukt is zal moeten blijken bij de eerste zaken die worden aangebracht. Op het moment van het schrijven van deze blog (13 januari 2020) is het register nog leeg. Hoe dan ook mag vuurwerk verwacht worden. Gedaagden zullen ongetwijfeld vol inzetten op het bestrijden van de ontvankelijkheid van iedere belangenbehartiger en dat betekent een flink aantal geschilpunten. Positief effect zal vermoedelijk wel zijn dat belangenbehartigers belang hebben bij verdere professionalisering, maar dat zal slechts tot effect hebben dat het vuurwerk langzaam dooft naarmate meer zaken door de rechter zijn beoordeeld.
Ook wat betreft de procedure verandert de wet het een en ander: de gedachte is dat deze efficiënter en effectiever wordt. Dat gebeurt door de introductie van een exclusieve vertegenwoordiger, het samenvoegen van verschillende collectieve acties als ze over dezelfde gebeurtenissen gaan en het verplicht onderhandelen over een schaderegeling nadat een exclusieve vertegenwoordiger is aangesteld.
De nieuwe regels over collectieve acties zijn alleen van toepassing op collectieve acties die zijn ingesteld op of na 1 januari 2020 voor gebeurtenissen die plaatsvonden op of na 15 november 2016. Het oude regime blijft van toepassing op collectieve acties die betrekking hebben oudere feiten.
