Verdacht vaak signaleer ik in mijn coachingspraktijk het navolgende probleem:
Een collega vraagt je een cursus van hem over te nemen, je wordt gevraagd om een artikel te schrijven wat je nog nooit hebt gedaan of er komt een nieuwe zaak binnen op een voor jou onbekend terrein. Er komt iets nieuws op je af, iets waar je geen ervaring mee hebt of je wordt geconfronteerd met iets onverwachts, kortom, iets wat buiten je comfortzone valt. En dan gebeurt het… Je wordt bevangen door gevoelens van onzekerheid en alle seinen gaan op rood: Je kan dit niet! Het liefst verzin je een excuus, zodat je het niet hoeft te doen. Of je schuift de beslissing eindeloos voor je uit. Maar als de cursus, het artikel of de nieuwe zaak dan aan een ander wordt gegund voel je je toch gepasseerd en ontevreden.
De mens lijdt het meest van het lijden dat hij vreest
Wanneer je iets doet dat buiten je comfortzone valt, kun je angstig worden of te wel gevoelens van beklemming, onzekerheid of onveiligheid ervaren. De nieuwe situatie doet een appèl op je vecht/vlucht-reflex. Je ervaart het als dreiging en in situaties als deze vlucht je het liefst weg. In het gegeven voorbeeld zit de dreiging niet zozeer in de cursus, het artikel of de nieuwe zaak zelf, maar in het feit dat je jezelf blootstelt aan iets wat onbekend of onverwacht is en dat je daarnaast ook nog eens door de omgeving beoordeeld kan worden: de cursisten, de kritische lezers, de cliënt, je collega’s, je leidinggevende, de rechter, ze kunnen allemaal wat vinden. Een dreiging die je over jezelf afroept door de cursus te gaan geven, het artikel te gaan schrijven of door een zaak te doen op een voor jou onbekend terrein, denk je. De enkele gedachten hieraan maken je al onzeker en gestrest en zo kun je dagen en nachten piekeren over iets wat nog helemaal niet plaats heeft gevonden en wellicht nooit plaats gaat vinden. Zo kan een mail over een cursus die je pas over een half jaar zou moeten gaan geven, al genoeg zijn om maandenlang een vage onrust op te roepen. Het idee dat je je eigen grenzen moet verleggen kost veel energie en daardoor kan ook het plezier in je normale werk afnemen.
De drie belangrijkste angsten die jou in je comfortzone houden
De angst om niet goed genoeg te zijn. Als je bang bent niet goed genoeg te zijn, dan worden uitdagingen een kwelling. Direct bij de gedachte aan iets nieuws of onverwachts komt de angst om de hoek kijken dat je het toch niet kunt en de zin om het op te pakken, laat staan er plezier aan te beleven, verdwijnt daardoor als sneeuw voor de zon.
De angst om te falen. Doorgaans is dit een hele sterke angst die gepaard gaat met doemdenkscenario’s en bedachte theorieën over wat er allemaal fout zou kunnen gaan. Sommige juristen hebben levendige angstdromen. Je bent als het ware al ontslagen of persoonlijk aansprakelijk gesteld. Of je cliënt heeft levenslang gekregen, zijn faillissement moeten aanvragen of zelfmoord gepleegd als gevolg van jouw gestuntel op onbekend terrein. Als je je laat leiden door deze angst, geef je de voorkeur aan vermijden. Je begint er gewoon niet aan, gaat het uit de weg, dat is de veiligste optie.
De angst om niet aardig gevonden te worden. De angst voor kritiek of afwijzing zorgt ervoor dat je rekening houdt met wat je omgeving ervan vindt. Je voelt je constant beoordeeld of bent bang dat je ruzie krijgt. Het resultaat is dat je de uitdaging vaak niet aangaat om de harmonie te bewaren of om kritiek te vermijden.
Self-fulfilling prophecy
Het vervelende is dat als je eenmaal onzeker bent over je jezelf en je prestaties, je onbedoeld en onbewust terecht kunt komen in een vicieuze cirkel. Binnen de psychologie spreken we van ‘zichzelf bevestigende voorspellingen’, ook wel bekend onder de term ‘self-fulfilling prophecy’. Je voelt je ergens onzeker over, waardoor je je zo gaat gedragen dat vervolgens bevestigd wordt waar je onzeker over bent. Vanaf dat moment kun je terecht zeggen: zie je wel!
Al met al kan de impact van iets wat je angstig maakt groot zijn en je ontwikkeling stagneren. Wat kan je zelf doen om je koudwatervrees te overwinnen?
1.Verander je blik: no succes without failure
De meeste onzekerheden en angsten die we in werksituaties ervaren zijn uitvergroot. We overschatten de omstandigheden of gevolgen. Omdat deze negatieve gevoelens ons ervan weerhouden om te doen waar we bang voor zijn, controleren wij nooit of deze gevoelens eigenlijk wel terecht waren. Als je die cursus waarvoor je bent gevraagd afzegt, zul je nooit weten hoe het zou zijn gelopen. Daardoor loop je het risico dat gevoelens van onzekerheid en angst zich verder ontwikkelen en de stress toeneemt.
Wat je moet doen op het moment dat je uit je comfortzone wordt gehaald en je gevoelens van angst op voelt komen (vaak voel je ook de adrenaline door je lichaam stromen), is de manier waarop je naar de situatie kijkt veranderen. Je hebt altijd een keuze in hoe je iets beleeft. Jij kunt kiezen hoe je omgaat met de situatie. Daarover heb jij de regie. We zijn niet meteen goed in ons vak. Daar gaan jaren van vallen en opstaan aan vooraf. Als je beter wilt worden in alles wat je doet, zul je jezelf moeten toestaan om fouten te maken. No succes without failure! Alleen door steeds een wat moeilijkere uitdaging aan te gaan verleg je de grens en zul je beter worden. Een schilder maakt ook niet in één keer een meesterwerk. Als je er zo tegenaan kijkt, worden onverwachtheden of nieuwe dingen die je moet leren juist interessante uitdagingen, die je verder brengen als professional.
2.Reset je negatieve gevoelens en gedachten
Je moet leren om te gaan met de negatieve emoties die worden opgeroepen door het uit je comfortzone gaan. Door te weten dat deze emoties je belemmeren én je daardoor tegenhouden om datgene te bereiken wat je graag wil bereiken, is het eenvoudiger om ze meester te zijn en om te buigen. Als je in staat bent invloed uit te oefenen op wat er in je hoofd gebeurt, veranderen je emoties ten goede. Je gedachten bepalen namelijk je gevoel en je gedrag. Als je denkt: ‘Dat kan ik niet’, dan ga je je onzeker voelen en daardoor ga je uitstellen, twijfelen enz. ‘Dat kan ik niet’ is een negatieve, belemmerende gedachte die ervoor zorgt dat jij onzeker wordt. De kunst is om deze negatieve, belemmerende gedachten te vervangen door positieve, helpende gedachten, die ervoor zorgen dat je je in die situatie minder onzeker of zelfs relaxt gaat voelen. Positieve gedachten leveren namelijk positieve emoties op. Bijvoorbeeld ‘Dit is een leuke uitdaging om steeds beter te worden’. Praat tegen jezelf zoals je tegen iemand praat die je aardig en competent vindt!
Voorbeeld
Stel je hebt nog nooit alleen een onderhandelingsgesprek gevoerd en zegt tegen jezelf: ‘Ik heb mijn argumenten goed voorbereid en ik weet heel veel van deze materie’, dan zal dat een positief effect hebben op je prestatie, omdat je meer geloof hebt in eigen kunnen, terwijl als je zegt: ’O jee, dit gaat fout, ik kan dit niet alleen’, je bang wordt, waardoor je mogelijk slechter gaat presteren.
3.Stel jezelf de navolgende vragen
1) Waarom is dit belangrijk voor mij om te doen? Noem 3 redenen om de uitdaging toch aan te gaan. Deze vraag legt een link met je drijfveren en dat is een belangrijke motor achter keuzes die je maakt om je doelen na te streven. Bijvoorbeeld ‘Dit is belangrijk voor mijn persoonlijke ontwikkeling, ik kan mijn leidinggevende helpen en het is voor mij een manier om mezelf te profileren in deze organisatie’.
2) Wat kan het mij opleveren als ik de uitdaging aanga? Bijvoorbeeld ‘Ik moet mijn angsten overwinnen en er heel veel tijd instoppen, maar het kan mij veel opleveren, want als ik een artikel schrijf bouw ik naamsbekendheid op in mijn vakgebied’. Bovendien is aangetoond dat je meer zelfvertrouwen krijgt van het aangaan van uitdagingen. Krijg je bijvoorbeeld een complexe zaak aangereikt en doe je deze, ook al mis je misschien de ervaring, dan krijgt je zelfvertrouwen een enorme boost, wanneer het je lukt om de zaak tot een goed einde te brengen.
3) Wat loop ik mis als ik in mijn comfortzone blijf? Bijvoorbeeld geen verdere ontwikkeling. Als je op een rij zet wat je misloopt, wordt de motivatie om uit je comfortzone te stappen meteen een stuk groter.
4.Stel jezelf leerdoelen
Onderzoek heeft aangetoond dat je angst afneemt als je jezelf leerdoelen stelt in plaats van prestatiedoelen. Als je tegen jezelf zegt: ‘Ik wil leren om een goede presentatie te houden’, dan klinkt dat anders als: ‘Ik moet en zal dit perfect doen’.
5.Hoe is het je eerder gelukt?
Ooit solliciteerde je op je eerste baan, had je je eerste zaak, deed je je eerste zitting, schreef je je eerste advies, onderhandelde je voor het eerst. In je werk ben je al heel wat keren succesvol uit je comfortzone gestapt. Als je nu terugkijkt vind je die situaties waarschijnlijk helemaal niet spannend meer, maar ooit waren ze dat wel en toen heb je je koudwatervrees ook overwonnen. Probeer te achterhalen hoe je dat toen is gelukt en zet die hulpbron nu weer in om jezelf over de drempel te helpen.
6.Focus op wat wel binnen je comfortzone ligt
Voor het eerst een presentatie voor een grote groep houden of zelfstandig een zaak doen wordt makkelijker als je je bedenkt welke onderdelen niet nieuw voor je zijn en dus wel binnen je comfortzone liggen. Het is zelden zwart-wit. Je hebt bijvoorbeeld al wel ervaring opgedaan met pleiten of je hebt bepaalde onderdelen van een zaak al wel zelfstandig gedaan. Door je te focussen op bepaalde zekerheden neemt je vertrouwen om uit je comfortzone te stappen toe. Daar groei je niet alleen van, maar zo maak je die comfortzone ook steeds groter.
7.Maak een preventieplan
Dit houdt in dat je op voorhand al bedenkt wat je gaat doen om je angsten te tackelen in voorkomende situaties. Daardoor zal je zelfvertrouwen toenemen, omdat je eigenlijk al bedacht hebt wat je gaat doen. Dat vergroot je gevoel van grip en regie op de situatie ook nog eens. Stel je wordt gevraagd een zitting over te nemen van een collega. Als je al van tevoren hebt bedacht wat er kan gebeuren en hoe je dit gaat oplossen, dan wordt het voor jezelf een stuk makkelijker. Bijvoorbeeld ‘Ik weet dat ik onzeker word van onverwachte situaties, maar als ik dan onzeker word, dan moet ik even rustig gaan zitten en mijn ademhaling volgen. Dat maakt me weer rustig’.
‘Als je blijft doen wat je altijd gedaan hebt, blijf je krijgen wat je altijd gekregen hebt’, aldus de bekende uitspraak van Albert Einstein. Als je je echt wil blijven ontwikkelen, zul je uit je comfortzone moeten stappen en iets anders moeten doen dan wat je gewend bent te doen.
Move out of your comfortzone!
