We kennen allemaal wel het plaatje van de ouderwetse dierentuin: een gillende schoolklas kijkt met de neuzen tegen de ramen gedrukt toe hoe een leeuw in een voor hem veel te kleine ruimte verveeld en ongelukkig heen en weer schuift. De mens stond vroeger centraal in de dierentuin. Het gevolg daarvan was o.a. dat er nauwelijks meer nageslacht werd verwekt door de stresserende omstandigheden voor de dieren. De Bokito-affaire even daargelaten, tegenwoordig draait het in de dierentuin niet meer om de mens. Het gaat nu vooral om behoud van bedreigde diersoorten. De meeste dierentuinen zijn moderne ecosystemen geworden met grote hokken en een omgeving die zoveel mogelijk is aangepast aan de natuurlijke leefomgeving van de dieren. Ze hebben veel privacy en worden bezig gehouden en uitgedaagd.
Vanwaar deze introductie, zul je denken. Omdat menselijke organisaties net als dierentuinen kunstmatige ecosystemen zijn. Helaas lijken nogal wat organisaties op de dierentuinen ‘oude stijl’: veel medewerkers zien hun bewegingsvrijheid ernstig beknot en gaan dagelijks met buikpijn naar hun werk door allerlei gedoe en problemen, vanwege hun baas of door stomme regels die elk initiatief of verdere ontwikkeling onmogelijk maken. Daardoor voelen ze zich onvoldoende gewaardeerd en/of onvoldoende betrokken bij hun werk. Het hoeft geen betoog dat je als organisatie de oorlog niet gaat winnen met ontevreden medewerkers.
Investeren in mensen en hun werkgeluk loont; uit tal van onderzoeken komt naar voren dat succesvolle organisaties vooral gemeen hebben dat ze investeren in het menselijk kapitaal. Medewerkers die goed in hun vel zitten functioneren beter. Ze zijn productiever, creatiever, energieker, initiatiefrijker, klantvriendelijker en prettiger om mee samen te werken. De vraag is natuurlijk wat maakt dat medewerkers goed in hun vel steken? Hierover heeft Ben Kuiken een interessant boek geschreven: de PRET-factor. Waarom plezier op het werk beter werkt. Medewerkers die goed in hun vel steken maken vooral veel PRET. Dat betekent niet alleen dat ze het leuk hebben met hun collega’s en plezier hebben in hun werk, maar PRET staat als acroniem voor de factoren die maken dat medewerkers zich goed voelen: Positief, Respect, Enthousiast en Team. Er wordt ook wel gesproken van de PRET-factor, een prettige werkomgeving die aansluit bij de meest basale menselijke behoeften. Want net als bij een dier geldt voor ons als mens ook dat we het beste functioneren in een bij de menselijke natuur aansluitend ecosysteem. Kuiken schermt met tal van onderzoeken en praktijkvoorbeelden waaruit blijkt dat een hoge PRET-factor op het werk leidt tot een hogere productiviteit, betere samenwerking, minder verzuim, minder verloop en meer winstgevendheid. Dit boek is momenteel ‘hot’ in het managementland en ook Ben Tiggelaar schreef er 6 december jl. een column over in het NRC. Interessante materie voor juridische organisaties die in crisis verkeren en/of moeite hebben hun personeel te behouden.
Waar staat PRET voor?
Positief: Als je positief gedrag waardeert krijg je er meer van. Dit gaat over de aandacht richten op wat er al wel goed gaat in plaats wat er fout gaat. Positieve feedback heeft een versterkend effect op het gedrag en het functioneren van een systeem. Selffullfilling prohecy is daar een mooi voorbeeld van: als genoeg mensen iets geloven, kunnen ze er met hun gedrag voor zorgen dat het ook bewaarheid wordt, waardoor nog meer mensen erin gaan geloven.
Tip: ”Besproei de planten, niet het onkruid”. Of te wel: richt je op de dingen die goed gaan en probeer dat nog verder te versterken. Het is een kunst om een bepaald talent te zien en dat als vertrekpunt te nemen. Het verbeteren van iets wat je al kunt heeft natuurlijk ook veel meer zin.
Respect: ‘‘Als je hekken om mensen zet, krijg je schapen”, luidt een bekend gezegde. Dat houdt zoveel in dat medewerkers precies doen wat je vraagt, maar ze zetten ook geen stap extra. Dat gebeurt er als medewerkers worden beknot in hun autonomie. Respect betekent het voeden van de natuurlijke behoefte van mensen om dingen te onderzoeken en nieuwe dingen te leren. Daardoor groeien we, leren we nieuwe vaardigheden, verwerven we kennis en leveren we een actieve bijdrage. Een goed voorbeeld van Respect is de 20 procentregel bij Google: daar mogen medewerkers een dag per week werken aan een project naar keuze. Het gevolg hiervan is enorme creatieve kracht. Zo ontstonden Google-producten als G-mail en AdSense.
Tips: Leer op je handen te zitten. Als je ondernemende medewerkers wilt, bemoei je dan niet teveel met hen. Als je er teveel bovenop zit, ondermijnt dat de bereidheid om initiatieven te nemen. Stel bijvoorbeeld als regel dat ze voor elke vraag die ze stellen zelf eerst een mogelijk antwoord moeten hebben bedacht voordat ze bij jou komen.
Enthousiast: Dit gaat over trots zijn op wat je doet als medewerker, trots zijn op wat de organisatie doet. Dat versterkt het gevoel van eigenwaarde en ergens bijhoren.
Tips: Zet medewerkers in het zonnetje als ze een goede prestatie hebben geleverd, vier succesen met elkaar, communiceer de missie van de organisatie duidelijk en laat medewerkers meedenken over zaken als de koers van de organisatie of afdeling, nieuwe diensten, verdienmodel, betere samenwerking etc.
Team: Samenwerken in een groep is een betere overlevingsstrategie dan streven naar eigen belang. Bovendien versterkt werken in een groep ons gevoel van serieus te worden genomen en betrokken te zijn. Organisaties die zich het best weten aan te passen aan veranderde situaties en daardoor overleven in hun markt, zijn vooral organisaties die ook het beste samenwerken, zo wordt door menig onderzoek bevestigd.
Tips: Verzin leuke acties, bijeenkomsten en andere gekke dingen. B.v een leuke spreker inhuren, samen een workshop doen. Goed voor het groepsgevoel. Organiseer leersessies: formuleer een leerdoel en zoek er een expert bij. Hou wekelijks een evaluatiesessie. Iedereen vertelt dan wat hij heeft gedaan, gaat doen en wat hij heeft geleerd.
En dan komen we weer terug op het dierenrijk: als mieren voedsel hebben gevonden, brengen ze het terug naar het nest en laten daarbij een geurspoor achter, zodat andere mieren de weg naar het voedsel kunnen vinden. Met andere woorden, werk volgbaar, zodat andere collega’s jouw spoor kunnen volgen.
Natuurlijk is dit een stille hint naar bepaalde advocatenkantoren en andere juridische organisaties . Want laten we eerlijk zijn, als het om de PRET-factor van personeel gaat, dan kan het nog veel beter…..Van welk gedrag wil je nu meer in de organisatie? Ga je daar vooral op richten.
Ik wens iedereen in 2015 veel PRET!
