De ‘eigenaar’ van een legaal gedownload exemplaar van een e-book mag dat niet aan een derde doorverkopen. Dat is de consequentie van de uitspraak van het Hof van Justitie van de EU van 19 december 2019.
Het Hof is van oordeel dat “de levering aan het publiek van een voor onbeperkte tijd te gebruiken e-book via een downloadlink” niet valt onder het distributierecht, maar onder het recht van “mededeling aan het publiek”. Het cruciale verschil is dat het ‘distributierecht’ na de eerste ‘verkoop’ is ‘uitgeput’ en dat het betreffende exemplaar vervolgens mag worden doorverkocht.
Dit is een zeer belangrijke uitspraak, omdat hetzelfde Hof zeven jaar geleden oordeelde dat gedownloade software met een in de tijd onbeperkt gebruiksrecht wél mocht worden doorverkocht. Dat riep de vraag op of dat dan ook gold voor gedownloade muziek, films en e-books. Als dat zou zijn, zou dat grote gevolgen hebben voor het businessmodel voor dat soort werken. Er zou dan immers een tweedehandsmarkt kunnen ontstaan die niet of nauwelijks te controleren is.
In deze zaak ging het om een bedrijf, Tom Kabinet, dat het mogelijk maakte om legaal gedownloade exemplaren van e-books online met ‘aankoopbewijs’ ‘in te leveren’, in ruil voor credits waarmee weer andere ‘tweedehands’ e-books konden worden ‘gekocht’. Hiermee probeerde Tom Kabinet, naar aanleiding van eerdere uitspraken van Nederlandse rechters, te waarborgen dat er geen illegale exemplaren werden ingeleverd. Het Nederlands Uitgeversverbond (inmiddels Mediafederatie geheten) begon een rechtszaak en de rechtbank Den Haag stelde vragen van uitleg.
Het Hof van Justitie heeft nu geoordeeld dat wat Tom Kabinet doet niet mag. De eerste online verkoop van e-books, door bijvoorbeeld Bol.com, is niet te kwalificeren als distributie die leidt tot uitputting van het auteursrecht op het geleverde exemplaar. Die eerste online verkoop is daarentegen een mededeling aan het publiek die níet vatbaar is voor uitputting en de aldus verkregen exemplaren mogen niet worden doorverkocht of onderdeel worden van een ruilsysteem als geëxploiteerd door Tom Kabinet.
Deze uitspraak is ook heel belangrijk voor de muziek- en de filmindustrie, omdat hetzelfde nu ongetwijfeld ook geldt voor muziek en film: gedownloade exemplaren mogen niet worden doorverkocht.
Vindplaatsen:
