De Raad van Discipline Amsterdam veroordeelde op 4 april 2022 een advocaat die zich voor dezelfde zaak liet betalen door de cliënt, maar ook aan de Raad voor Rechtsbijstand vergoeding vroeg op de toevoeging (met twee blokken uitbreiding). Een schorsing van vier maanden voorwaardelijk was het gevolg.
Het handelde om een strafzaak. De cliënt, die de Nederlandse taal niet machtig was, zat gedetineerd. De advocaat nam de zaak en de bijbehorende toevoeging over van een voorganger. Volgens de opdrachtbevestiging zou hij echter betalend optreden en stuurde in de daarop volgende maanden voor 10.000 euro aan rekeningen.
De cliënt vroeg een half jaar later aan de eerste advocaat om de zaak weer op zich nemen. Vervolgens kwam de vraag op waarom de cliënt, naast de toevoeging, ook rekeningen voor honorarium had gekregen? De advocaat beriep zich op een misverstand en zei dat hij de Raad voor Rechtsbijstand inmiddels had gevraagd om de toevoeging in te trekken. Die per gewone post verstuurde brief kon niet worden teruggevonden toen de Raad voor Rechtsbijstand en de deken daarover indringende vragen gingen stellen. Daarbij stelde de advocaat ook dat hij de toevoeging had laten doorlopen omdat de cliënt de toegezonden rekeningen niet kon betalen. Maar toen bleek dat de cliënt al 8100 euro had betaald. Toch zou het allemaal niet met opzet gegaan zijn.
De Raad van Discipline stelde vast dat de advocaat zeer onzorgvuldig had gehandeld. Als bijzondere voorwaarde werd hij veroordeeld om zijn rekeningen aan de cliënt te crediteren. Hij werd ook veroordeeld om een schadevergoeding van 5000 euro te betalen. Dat is het maximumbedrag waar de tuchtrechter over kan beslissen, maar zo kreeg de cliënt in elk geval een titel voor terugvordering van een deel van het onverschuldigd betaalde geld.
De toevoegingsregels veroorzaken nogal eens tuchtrechtelijke ongelukken. Doet een advocaat een zaak op toevoeging, dan mag hij voor honorarium alleen de toevoegingsvergoeding ontvangen, naast een betaling voor verschotten (Gedragsregel 18 en art. 4 lid 2 Besluit vergoedingen rechtsbijstand). Komt de cliënt in aanmerking voor toevoeging, maar ziet hij daarvan af, dan moet de advocaat de cliënt uitdrukkelijk en schriftelijk erop wijzen dat hij afstand doet van gefinancierde rechtshulp en zich er deugdelijk van moeten vergewissen of hij de consequenties daarvan overziet en kan dragen (RvD Amsterdam, 1 september 2009). Een afspraak om de zaak eerst betalend en daarna op toevoegingsbasis te doen of andersom is ook niet toegestaan (HvD Den Bosch 1 december 2014). Maar treedt een advocaat betalend op en de cliënt komt alsnog in aanmerking voor een toevoeging, dan moet de advocaat overleggen of een toevoeging aangevraagd zou moeten worden. Dat kan het geval zijn als de cliënt bijvoorbeeld zijn baan verliest en zijn inkomen onder de toevoegingsgrens uitkomt.
Zou het kwade trouw zijn geweest, of toch een administratief misverstand? Gerommel met toevoegingen komt incidenteel voor. De dekens hebben met de Raad voor Rechtsbijstand een convenant gesloten en wisselen informatie met elkaar uit. En wordt stevig toezicht gehouden op het toevoegingensysteem. Het gaat tenslotte om belastinggeld.
