Volgens de achterflap duikt u in ‘2024 – Hoe de Amerikaanse presidentsverkiezingen écht werken’ politiek en juridisch perspectief onder de motorkap van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Wat maakt uw boek anders dan andere over dit onderwerp?
“Dit boek is een aanvulling op het vele materiaal dat verschijnt over de Amerikaanse bevolking en politiek in het algemeen, de kandidaten en hun ideeën en de hoogte- en dieptepunten van de campagnes. Ik kies een geheel andere invalshoek waarbij ik de in de Amerikaanse presidentsverkiezingen geïnteresseerde lezer onder de motorkap van de verkiezingsmachine wil laten kijken. Dit boek toont daarom het zeer omvangrijke, fijnmazige en complexe proces van de verkiezingen in een federale staat met 340 miljoen inwoners.
Het zoomt uit naar de lange lijnen van de politiek en aan de andere kant zoomt het juist weer in op de battleground states waar de strijd echt gestreden wordt en welke machten en krachten er allemaal zijn naast de campagnes. Dat mis ik nu in het aanbod.”
Wat vindt u als jurist van het Amerikaanse verkiezingssysteem, dat zo anders is dan het onze?
“Ik zie veel waar wij over kunnen nadenken. Met name de vormen van directe democratie zijn in de VS veel breder dan in Nederland/Europa. Denk aan de mogelijkheid om met initiatiefvoorstellen te komen op staatsniveau. Actueel en ingrijpend zoals het recht op abortus te verankeren, maar ook veel praktischer zoals het afschaffen van btw op luiers. Daarnaast de referenda, zelfs inzake state constitutions; mogelijkheden gekozen functionarissen weer te herroepen (recall) en de aanwezigheid van ruim 500.000 gekozen ambten waaronder burgemeesters, officieren van justitie en zelfs rechters.
Amerikanen vinden het maar raar dat wij niet onze rechters kiezen, die hebben toch macht? Van mij hoeft het niet, maar de vraag is wel: wat is dan democratischer?
Tot slot de veelal ruime mogelijkheden te gaan stemmen, early voting en per post vanaf eind september, terwijl we in Nederland vasthouden aan één dag in persoon op een werkdag. Hier kunnen wij wel iets van leren.”
U bent al sinds uw elfde geïnteresseerd in de Amerikaanse verkiezingen. Wat is er zo fascinerend aan dat u het afgelopen jaar uw dagelijks werk op een laag pitje heeft gezet en er een boek over bent gaan schrijven?
“Voor een alleseter eigenlijk alles. Van de geografie van de verkiezingen (waar wonen welke kiezers) tot de historie, de campagnes, inzet van communicatiemiddelen, de financiering, de statistische benadering (waaronder peilingen). Ik kan mijn historische, juridische, economische en bedrijfskundige belangstelling er helemaal in kwijt. Het meest geniet ik echter van interviews met gewone Amerikanen.”
Een mislukte moordaanslag op de ene kandidaat, een late wissel van de andere kandidaat; de aanloop naar de verkiezingen van 2024 is op z’n minst turbulent te noemen. Kon u deze ontwikkelingen nog in het boek meenemen?
“Nee, maar dat was geen probleem voor het boek. De door mij gekozen invalshoek steunt op een aantal inschattingen: een daarvan was dat de voorverkiezingen begin dit jaar heel snel over en uit zouden zijn. Dat waren ze ook. En daarnaast een aantal scenario’s waaronder de exit van Biden. Het boek is daarmee bestand tegen onverwachte ontwikkelingen door met name een inhoudelijke invalshoek te kiezen hoe de Amerikaanse presidentsverkiezingen echt werken. CNN wees overigens vorige week zeven battleground staten aan, precies die we mei vorig jaar voor het boek uitkozen. Het is geen rocket science, maar ik probeer langs het dagelijkse nieuws goed te kijken naar onderstromen in de diverse staten.”
Zoals het er nu uitziet gaat de strijd tussen Kamala Harris en Donald Trump heel spannend worden. Wie verwacht u dat de meeste kiesmannen achter zich zal krijgen?
“Een flauw antwoord, maar juist dat is moeilijk te zeggen. Biden wist in 2020 ruim vijftien miljoen meer stemmen dan Clinton in 2016 te halen en Trump 11 miljoen meer stemmen dan hij in 2016 kreeg. Ondanks de toename in het verschil tussen beide kandidaten van 2,8 miljoen in 2016 (Clinton) naar 7 miljoen stemmen in 2020 (Biden), waren in 2020, gezien de geografische spreiding van de stemmen, slechts 44.000 stemmen doorslaggevend. Als die stemmen anders waren gevallen was Trump de winnaar geweest.
Ik wil wel een bandbreedte geven. Ik schat in Harris tussen de 251-297 en Trump tussen de 241-287. Rondom het magische getal om te winnen: 270 kiesmannen.
In het geval van een gelijkspel 269-269 gaat de verkiezing overigens naar het Huis van Afgevaardigden waar elke staat één stem heeft en de Republikeinen waarschijnlijk zullen zegevieren.”
Hoe groot acht u de kans op rechtszaken over de verkiezingsuitslagen?
“Honderd procent. Election litigation is sinds 2000 (Bush v. Gore) een lawyers paradise geworden. Zowel pre-election als post-election.
De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn enorm gedecentraliseerd. Het zijn de lagere bestuurlijke niveaus die de verkiezingen organiseren en administreren. Al met al zijn er zo’n 10.000 jurisdicties met hun eigen regels en gewoonten. Post-election zijn er nog allerlei stappen te doorlopen zoals het (her)tellen van stemmen en het certificeren van de lokale uitslagen, de uitslagen op staatsniveau en alle processen rondom de kiesmannen.
Een recept voor rechtszaken. Een reden dat de rechterlijke macht een apart hoofdstuk heeft gekregen en er veel aandacht is voor Election Law en Election Litigation in het boek.”
Wat staat er bovenaan uw bucketlist?
“Om in het thema te blijven: het lijkt me geweldig om met het presidentiële vliegtuig, Air Force One, mee te vliegen.”
Welk boek las u het laatst?
“Party of the People: Inside the Multiracial Populist Coalition Remaking the GOP van Patrick Ruffini. Een van de betere analisten in de VS op dit moment wat mij betreft.”
Met welke beroemdheid zou u een gevangeniscel willen delen?
“Bill Clinton. Ik krijg steeds meer de indruk dat hij een hoog-sensitieve president was en dat is extra bijzonder in de politieke arena.”
Als u het voor het zeggen had, dan…?
“Zou ik willen invoeren dat je in alle horeca kraanwater moet kunnen krijgen en we niet blijven slepen met water in flesjes. Het komt veelal uit dezelfde bron en zou zo veel duurzamer zijn.”
