U heeft geen achtergrond als gerechtsdeurwaarder maar u bent nu wel de deurwaarderprofessor. Hoe bent u in deze branche ‘gerold’?
“De gerechtsdeurwaarder speelt een centrale rol in het executie- en beslagrecht. Het is dus logisch dat in het kader van mijn leeropdracht bijzondere aandacht wordt besteed aan dit belangrijke juridische beroep.”
In uw oratie gaat u in op ‘verhaalsontduiking’, en u stelt dat ook anderen dan de schuldenaar verhaalsaansprakelijk kunnen zijn. Komt verhaalsontduiking vaak voor en wordt de derden-aansprakelijkheid in de praktijk wel goed en voldoende toegepast?
“Verhaalsontduiking komt in de praktijk vaker voor dan je zou hopen. Er zijn nu eenmaal schuldenaren die vermogensbestanddelen proberen te verbergen en aan het verhaal van hun schuldenaren proberen te onttrekken. Bij dergelijke constructies spelen geregeld ook derden – al dan niet bewust – een belangrijke rol. Een snelle blik op de jurisprudentie levert al een hoop voorbeelden van ‘stromannen’, ‘katvangers’ en ‘geldezels’ op. We zien privépersonen die kostbare zaken op naam van derden zetten om zo te voorkomen dat er beslag op wordt gelegd. We zien familieleden die op hun eigen naam een bankrekening openen om daarover vervolgens de schuldenaar volledige beschikking te geven. We zien ook ondernemers die met vermogensbestanddelen schuiven tussen volledig door hen gecontroleerde vennootschappen. Schuldeisers hebben er evident belang bij om tegen zulke schijnconstructies op te komen en beslag te kunnen leggen op feitelijk vermogen van de schuldenaar, ook al staan die goederen formeel-juridisch op naam van een derde.”
Het aantal deurwaarderskantoren is vorig jaar weer wat afgenomen. Wat moet er gebeuren om het vak weer aantrekkelijk te maken?
“De afname van deurwaarderskantoren in Nederland heeft verschillende oorzaken, zoals efficiëntieslagen, de landelijke dekking en verdere specialisatie binnen de beroepsgroep. Dit werkt concentratie en schaalvergroting van kantoren in de hand. De vraag suggereert dat het ambt onaantrekkelijk zou zijn. Dat herken ik niet. Het ambt is naar mijn inschatting uitdagender dan ooit. Denk maar aan de nieuwe taken die erbij zijn gekomen in het kader van bewijsbeslag en de grensoverschrijdende samenwerking binnen de EU. Ook kun je denken aan de rol van de deurwaarder in de aanpak van de huidige schuldenproblematiek. Als er wat moet gebeuren, dan is dat veeleer een (her)ontdekking en (her)waardering van de rol en functie van het deurwaardersambt binnen de civiele rechtspleging. We hebben deze onafhankelijk ambtenaar en exclusieve executieautoriteit niet voor niets.”
Is het nog van deze tijd dat deurwaarders het halve land rondrijden met een exploot? De Belastingdienst stuurt ook brieven die minstens zo belangrijk zijn, en die vind je in je Digid.
“Ik denk dat dit precies een functie van de gerechtsdeurwaarder is die structureel wordt onderschat. De deurwaarder komt bij mensen aan de deur en geeft hen – in begrijpelijke taal – uitleg over de inhoud en gevolgen van de exploten die hij uitbrengt. Juist dat persoonlijke contact is van groot belang om met mensen in gesprek te treden en oplossingen mogelijk te maken. Of dat nu een minnelijke betaalregeling of het bijschakelen van schuldhulpverlening is. Natuurlijk kan een whatsapp-berichtje of sms helpen als herinnering voorafgaand aan een zitting, maar dat kan onmogelijk de betekening door de deurwaarder vervangen. Het gaat namelijk om effectieve rechtsbescherming en toegang tot recht van de schuldenaar. Een ongeopende envelop op een stapel bij de voordeur draagt daar niets aan bij. Ook de gedachte dat betekening digitaal via MijnOverheid berichtenbox of DigiD kan, gaat eraan voorbij dat sociaaleconomisch kwetsbare mensen in onze samenleving onvoldoende in staat zijn om van deze kanalen gebruik te maken. Als ik iets heb geleerd over de schuldenproblematiek de afgelopen tijd, is het wel dat schulden vooral het doe-vermogen van mensen aantasten. Het beleid voor betekening van stukken moet op die realiteit worden afgestemd, en niet op het doe-vermogen van de gemiddelde Mr.-lezer.”
Als ik het voor het zeggen had…
“… komt er van overheidswege meer geld en aandacht voor versterking van onze rechtspraak.”
Wat is niet over u bekend, wat wel interessant is?
“Ik ben een fanatiek (wind)surfer. En heb meerdere winters doorgebracht op de noordkust van Maui, Hawaii voor de goede golven en wind.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Mijn grootvader. Hij was een van de Poolse bevrijders van Breda, maar kon na de oorlog niet meer terug naar Polen vanwege het communistische regime. In het naoorlogse Nederland moest hij op eigen kracht een bestaan opbouwen. Hij moest zijn persoonlijke ambities voor studie en carrière opgeven, werkte noodgedwongen in een fabriek, maar zorgde ervoor dat de generaties na hem wél zouden studeren. Een goede opleiding was voor hem het allerbelangrijkste. Die neem je mee als de Russen komen, zei hij dan.”
Welk boek las u het laatst?
“Ik las tijdens afgelopen vakantie opnieuw Peleliu – Onbekend WOII van de voormalig Rotterdams advocaat Benedict Janssen. Hij beschrijft een aantal minder bekende, maar zeer opmerkelijke gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog.”
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
“Een jaar reizen door de Pacific.”
Met welke beroemdheid zou u 24 uur willen doorbrengen in een gevangeniscel?
“Ik zit liever niet in een gevangeniscel.”
