In maart 2016 was er in Korea een historische wedstrijd tussen mens en machine: AlphaGo, ontwikkeld door Google’s DeepMind team, en Lee Sedol, de wereldkampioen, speelden vijf partijen go. Lee won er eentje, en AlphaGo won er vier. Na Deep Blue’s schaakpartij in 1997 en IBM’s Watson was dit een nieuw wapenfeit. Machine-mens 3-0? Of toch niet?
In oktober was ik zelf in Korea. Het Koreaanse Hooggerechtshof hield een internationaal symposium over de uitdagingen van de Vierde Industriële Revolutie voor de rechtspraak. Samen met zes experts uit de Verenigde Staten mochten Jin Ho Verdonschot van HIIL en Rechtwijzer en ik nadenken over die uitdagingen. En zeker nu Jaap van den Herik in Mr. weer zegt dat in 2030 computers kunnen rechtspreken, loont het om kennis te nemen van het oordeel van de echte experts.
Les 1: AlphaGo is geen goed voorbeeld van kunstmatige intelligentie. Bordspelen zijn zwart-wit, je kunt winnen of verliezen, en dat is eenvoudig vast te stellen. De taal van het recht bevat veel meer nuances. Oren Etzioni, directeur van het Allen Institute for Artificial Intelligence in Seattle, houdt niet op uit te leggen dat AI nog nergens is. Lee Sedol is verslagen door het Google DeepMind team, niet door AlphaGo zelf. Als niemand AlphaGo’s stekker in het stopcontact steekt en de machine aanzet kan het apparaat niets. En het kan ook alleen maar Go spelen. AlphaGo is wel intelligent, maar niet autonoom. Etzioni onderzoekt hoe kennis geautomatiseerd geleerd kan worden uit gewone taal. Dat betekent vooral patroonherkenning. Met die kennis kunnen we bijvoorbeeld auto’s slimmer maken en ongelukken voorkomen.
Les 2: Alles wordt digitaal. Gray Scott, futuroloog, legt uit dat technologie een natuurlijke ontwikkeling is. Patronen zijn overal, AI kan ons helpen ze te onderkennen. Hoe gaan wij reageren op designer baby’s, genetische manipulatie en andere manieren om het menselijk lichaam te verbeteren? Roman Yampolskyi, assistent professor aan de universiteit van Louisville, Kentucky, onderzoekt vooral de ethische kanten van nieuwe technologie. Hij waarschuwt dat we voorbereid moeten zijn op negatieve gevolgen, maar naarmate de software complexer wordt is het ook steeds moeilijker om gegarandeerd veilige software te maken.
Les 3: AI voor advocaten. Joshua Walker, bedenker van Lex Machina, legt uit dat hij eerst heel veel data heeft moeten intikken voordat Lex Machina slim werd. Het is een systeem dat procesdossiers van patentzaken analyseert. Het genereert uit de procesdossiers ook informatie over de rechters: welke argumenten honoreren ze, wat voor patronen zitten er in de uitspraken. Alma Asay, een van de Legal Tech vrouwen van 2015, bedacht een systeem voor advocaten om zaken mee te ordenen. Als ik het goed begrijp is het vooral een documentmanagementsysteem. De AI voor advocaten wordt vooral aangeprezen als tool om mee te winnen.
Les 4: AI voor geschilbeslechting en voor de rechtspraak. De Rechtwijzer wordt alom geprezen als een tool die mensen helpt om in goede harmonie uit elkaar te gaan. Minder geschil, meer oplossing. Er komen steeds meer manieren om te voorspellen wat de uitkomst van een procedure bij de rechter kan zijn. De makers claimen een nauwkeurigheid tussen de 70 en 80%. Dat is nog lang niet genoeg om echt betrouwbaar te zijn. Bovendien is het voorspellen van een uitspraak op basis van andere uitspraken in het verleden iets heel anders dan in een concreet geschil een uitspraak doen waarbij rekening wordt gehouden met alle argumenten en omstandigheden in die zaak. Jurisprudentie gaat meestal over veranderingen van inzicht, al of niet omdat er sprake is van nieuwe omstandigheden of veranderde opvattingen.
Les 5: Maar voor wie doen we dat nu allemaal? De AI die uitspraken zegt te kunnen voorspellen wordt nu vooral ingezet bij grote financiële belangen, door goed verdienende advocaten. Dat is mooi, maar het is mij niet mooi genoeg. Waar blijft de disruptie die al die mensen die nu hun verdiende rechtsbescherming niet krijgen, gaat helpen om hun leven en hun bedrijf veiliger te maken zodat ze volwaardig mee kunnen doen om hun bestaan te verzekeren en veilig te leven? In de loop van dit alles kreeg ik nog een tip: lees Gillian Hadfield’s Rules for a Flat World. Zij is Professor of Law and Professor of Economics aan de University of Southern California. Hadfield beschrijft hoe het recht in de loop van de geschiedenis productiviteit heeft vergroot, maar nu in de globalisering die rol niet meer goed kan vervullen. Ik heb het achter elkaar uitgelezen. Bekijk hier de allerkortste samenvatting van het eerste deel van het boek. Het kwam uit op 3 oktober van dit jaar.
