Keer op keer bewijst het thema klimaat een politieke splijtzwam te zijn. De spaarzame maatregelen die de overheid desondanks neemt worden beantwoord met grootschalige burgerlijke ongehoorzaamheid.
Van de boeren die op hun John Deers de Hofstad belegeren tot de activisten van Extinction Rebellion die in het hart van Amsterdam de Museumbrug blokkeren. Het zijn dit soort vocale minderheden die vanaf de flanken de boventoon in het klimaatdebat voeren. Maar hoe moet het met de mening van de ‘silent majority’ die zich niet herkent in extremistische standpunten?
Dat een groot deel van de samenleving zich niet gehoord voelt is onderhand geen geheim meer. Door de coronacrisis is het vertrouwen in de politiek gestegen, maar volgens het CBS had in 2018 slechts 42% van de bevolking vertrouwen in de Tweede Kamer. Hoe betrek je – ook na coronatijd – een gedesillusioneerde bevolkingsgroep bij belangrijke politieke thema’s als klimaatbeleid? Cultuurhistoricus Van Reybrouck wijst in zijn boek ‘Tegen Verkiezingen’ op een remedie: deliberatieve democratie. In het kort pleit hij voor het introduceren van een aleatorisch verkozen volksvertegenwoordiging, dit houdt in dat de samenstelling van het parlement verloopt middels loting in plaats van stemming (‘alea’ is Latijn voor dobbelsteen). Het voordeel van loten is onder meer dat volksvertegenwoordigers daadkrachtig zijn aangezien zij zich niet hoeven te bekommeren om herverkiezingen, daarnaast zorgt de loting voor een eerlijke weerspiegeling van de maatschappij zodat het draagvlak onder het volk toeneemt.
Er is geen land radicaal genoeg om het kiesstelsel zomaar met een deliberatieve democratie te verwisselen. Maar democratische vernieuwing vindt en ce moment plaats in de figuur van het burgercomité, en van die initiatieven zouden wij zeker wat kunnen leren. Het meest recente experiment dat tevens raakt aan klimaatwetgeving is het Franse Convention Citoyenne pour le Climat, 150 gelote burgers met één opdracht: het voorstellen van maatregelen die de CO2-uitstoot in 2030 t.o.v. 1990 met 40% verlagen. Dit is een poging om draagvlak te creëren onder de bevolking en tegelijkertijd betekenisvolle wetsvoorstellen voort te brengen die eens niet verzanden in een weinigzeggend politiek compromis.
Op 29 juni jl. legden voorzitters van het burgercomité 149 aanbevelingen voor aan Macron, die 146 van die aanbevelingen direct aannam. De voorgestelde maatregelen zijn divers en ambitieus. Frankrijk vindt een remedie voor het gebrek aan politieke daadkracht en draagvlak, en die remedie is ook in Nederland hard nodig in het afwenden van de nakende klimaatcrisis. Want een vaccin tegen opwarming, nous n’avons pas!
