In Finland was brand ontstaan door een gebrek in een nieuwe koffiemachine van het merk Philips Saeco Xsmall HD8743/11. De koffiemachine was in Roemenië vervaardigd door Saeco, een dochteronderneming van Philips. Op de koffiemachine en op de verpakking stonden de tekens Philips en Saeco, beide merken van Philips. Verder was die koffiemachine voorzien van een CE‑markering met daarop de volgende elementen: het teken Saeco, een Italiaans adres en de vermelding ‘vervaardigd in Roemenië’. De verzekeraar hield Philips aansprakelijk voor de schade.
EU Richtlijn 85/374 over productaansprakelijkheid bepaalt dat de producent aansprakelijk is voor de schade, veroorzaakt door een gebrek in zijn product. Én dat onder ‘producent’ wordt verstaan: “fabrikant van een eindproduct, de producent van een grondstof of de fabrikant van een onderdeel, alsmede eenieder die zich als producent presenteert door zijn naam, zijn merk of een ander onderscheidingsteken op het product aan te brengen.” “Indien uit hoofde van deze richtlijn verscheidene personen aansprakelijk zijn voor dezelfde schade, is elk hunner hoofdelijk aansprakelijk, onverminderd de bepalingen van het nationale recht inzake regres.”
Philips stelde niet aansprakelijk te zijn omdat zij niet bij de productie betrokken was, en dus niet als ‘producent’ kon worden aangemerkt. Het Hof ging daar niet in mee:
“Door op het betrokken product zijn naam, merk of ander onderscheidingsteken aan te brengen, wekt de persoon die zich als producent presenteert de indruk dat hij betrokken is bij het productieproces of daarvoor de verantwoordelijkheid draagt. Het gebruik van deze vermeldingen komt voor deze persoon dus neer op het gebruik van zijn bekendheid om dit product aantrekkelijker te maken in de ogen van de consument, hetgeen rechtvaardigt dat hij als tegenprestatie aansprakelijk kan worden gesteld voor dat gebruik” (ov. 34).
De Uniewetgever heeft het begrip ‘producent’ ruim willen uitleggen om de consument te beschermen. De verdeling van de aansprakelijkheid tussen Philips en Saeco heeft geen gevolgen voor de consument, die juist moet worden ontlast van de verplichting om de werkelijke producent te bepalen om zijn schade te kunnen claimen (ov. 37).
De merkhouder is jegens de consument voor een productgebrek aansprakelijk. Niet is vereist dat hij zich ook op enige andere wijze als de producent van het product presenteert. Deze uitspraak bevestigt wat al werd aangenomen, maar nog niet eerder door het Hof van Justitie was bevestigd.
Een merk is een teken dat waren of diensten van een onderneming voor de consument onderscheidt van die van andere ondernemingen en de herkomst- en garantiefuncties zijn belangrijke functies van het merk. Uiteraard kan de onderlinge aansprakelijkheid tussen merkhouder, producent en distributeur heel anders liggen. Maar jegens de consument die zich vaak primair oriënteert op het merk, is het terecht dat de merkhouder volledig aansprakelijk is. Het is dus belangrijk dat merkhouders die hun merk in licentie geven streng toezien op de kwaliteit van de producten die hun licentienemers produceren.
HvJ EU 7 juli 2022, zaak C-264/21, ECLI:EU:C:2022:536 (Fennia/Philips).
