Deze week ging alweer de zevende voortgangsrapportage stelselvernieuwing rechtsbijstand naar de Tweede Kamer. De eerste onder de nieuwe minister, Franc Weerwind. Die begint met de melding dat hem een helder doel voor ogen staat: “een democratische rechtstaat, waarin iedere Nederlander toegang heeft tot het recht, ongeacht afkomst, persoonlijke situatie of de omvang van diens portemonnee.”
Om te vervolgen met: “Vanaf dag één heb ik het gesprek gevoerd met de mensen om wie het werkelijk gaat: rechtzoekenden met hun probleem en de professionals die hen bijstaan op weg naar een oplossing.” Hij noemt onder meer werkbezoeken die hij bracht aan advokatenkollektief OOST in Amsterdam, het Huis van het Recht in Heerlen, het Juridisch loket en de rechtbank Den Haag.
Andere koers
Vervolgens licht Weerwind toe hoe hij programma stelselvernieuwing rechtsbijstand, dat in 2018 is gestart, wil voortzetten. Op een aantal onderdelen heeft hij besloten een andere koers te varen dan zijn voorganger Sander Dekker.
Fiasco
Het opmerkelijkst is dat hij een streep zet door de ontwikkeling van rechtshulppakketten voor rechtzoekenden. Het idee was dat grote marktpartijen, zoals verzekeraars, zich konden inschrijven voor deze pakketten, die moesten voorzien in behandeling van een probleem voor een integrale, vooraf bepaalde prijs. Maar het was weinig succesvol: een pilot door Achmea-dochter LegalGuard, gericht op consumentenzaken, liep uit op een fiasco en vorige zomer schortte de NOvA haar medewerking aan de ontwikkeling van de pakketten op.
Geen draagvlak
Nu meldt Weerwind af te zien van de rechtshulppakketten. De Raad voor Rechtsbijstand is volgens hem niet berekend op deze taak en “verder is niet goed aan te tonen dat het grootschalig inkopen van rechtsbijstand bijdraagt aan de beoogde kwaliteitsverbetering in het gehele stelsel.” Ook merkt de minister op dat er noch in de uitvoeringpraktijk, noch in de wetenschap en in de politiek draagvlak voor bestaat. Wel houdt hij de deur nog open voor twee experimenten op het gebied van rechtshulppakketten voor echtscheidingen en asiel.
Bijdrage commerciële kantoren
Weerwind houdt vast aan het door Dekker geopperde idee om commerciële kantoren een bijdrage te laten leveren aan het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Hij schrijft in de rapportage dat hij daarover deze zomer in gesprek gaat met de advocatuur. Die kan voorstellen doen over de maatschappelijke bijdrage (in uren of geld) van de commerciële kantoren. Daarna maakt de minister de balans op. Bij zijn besluitvorming zal hij nadrukkelijk kijken naar “de mate van verplichtendheid en de vorm waarin een bijdrage zal moeten worden geleverd”.
Gratis bellen
Door de sluiting van de balies van het Juridisch Loket als gevolg van corona, is sinds enige tijd het beltarief van het Loket verlaagd tot 10 cent per minuut. Dit verlaagde tarief geldt in ieder geval tot het einde van dit jaar. Vanaf 1 januari 2023 zullen rechtzoekenden helemaal niet meer hoeven te betalen om te bellen met het Juridisch Loket, kondigt Weerwind aan. Het betaalde 0900 nummer wordt per die datum omgezet naar een gratis 0800 nummer.
