Dekker sprak van een ‘harde knip tussen sociale en commerciële advocatuur’: “Vanuit het oogpunt van rechtsbijstand is dit een kwalijke en zorgelijke ontwikkeling.” Om daaraan toe te voegen: “Het gat tussen de tarieven van de sociale en commerciële advocatuur is heel groot. Een wrang contrast, en dat reken ik mezelf deels aan. De tarieven van de sociale advocatuur moeten beter.”
Meer gemengde praktijken
Maar hij vroeg zich ook af waarom er niet meer onderlinge solidariteit is binnen de advocatuur. “Meer gemengde praktijken, zoals die er vroeger waren. Meer hulp over en weer. Ik zie dat sporadisch.” Als positieve uitzondering noemde hij de samenwerking tussen Houthoff en Meesters aan de Maas. Kamerlid Jeroen van Wijngaarden (VVD) attendeerde Dekker eerder op een artikel hierover op mr-online.
Als kantoren niet vrijwillig meewerken, moeten ze misschien maar gedwongen worden, antwoordde Dekker op een suggestie van Van Wijngaarden. “We kunnen best iets dwingender van mensen vragen om naast de uren die ze draaien ook iets in de sociale advocatuur te doen,” vindt de minister.
Keurmerken
Van Wijngaarden riep de minister op dit idee technisch te werken: “We kunnen een dwingende regel stimuleren met keurmerken. Advocatenkantoren praten hier al lang over, maar ze leveren niet.”
Minister Dekker heeft aan de advocatuur vaker een oproep gedaan meer onderlinge solidariteit te tonen. In een brief van 9 november 2018 schreef de minister aan de Kamer: “Net zoals van sociale advocaten mag worden gevraagd zich niet volledig afhankelijk te maken van overheidssubsidies, mag van commerciële advocatenbureaus een maatschappelijke tegenprestatie worden verwacht. De komende tijd zal ik dan ook in gesprek gaan met commerciële advocatenkantoren om te bezien op welke wijze zij bij kunnen dragen aan de ontwikkeling van een meer duurzaam stelsel voor rechtsbijstand.”
Maatschappelijke rol
In reactie daarop betoogden managing partners van grote kantoren dat een goed werkend stelsel van rechtsbijstand de advocatuur als geheel aangaat, maar dat de overheid in eerste instantie verantwoordelijk is. Namens NautaDutilh zei managing partner Petra Zijp toen: “Als groot commercieel kantoor is NautaDutilh zich bewust van zijn maatschappelijke rol. Dat neemt niet weg dat de toegang tot het recht een grondrecht is dat de Staat behoort te waarborgen. Een dergelijke kernverantwoordelijkheid kan de Staat niet afschuiven op private partijen.”
Dekker op 20 januari in de Kamer: “Mijn eerdere oproep heeft niet tot veel initiatieven geleid, ik zal die oproep opnieuw doen.” Hij gaat daarover in gesprek met de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA).
Ongekend onrecht
De minister ging ook in op het rapport Ongekend Onrecht over de kindertoeslagaffaire. “Uit het rapport lees ik niet dat het aan de rechtsbijstandskant heeft ontbroken,” zei Dekker. “Sterker nog: er waren taaie, goede advocaten die als laatste strohalm functioneerden. De rechtsbescherming schoot tekort in de hardvochtige wetgeving, de uitvoering, de uitleg die werd gegeven in de rechtspraak en de doofheid en blindheid die er was voor de onredelijke manier waarop het uitpakte.”
Volgens de NOvA en de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) blijkt uit de kinderopvangtoeslagaffaire dat de rechtzoekenden in de knel komen door de bezuinigingen op de rechtsbijstand.
