Mr. van de dag is prof. Chris Backes (hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Maastricht). Backes hield afgelopen vrijdag zijn oratie, onder de titel ‘Suum cuique? – enkele opmerkingen over de rechtsmachtverdeling tussen bestuursrechter en burgerlijke rechter’.
Wat is de centrale stelling van uw oratie?
De voorstellen van de Commissie Scheltema met betrekking tot een nieuwe rechtsmachtverdeling in het overheidsaansprakelijkheidsrecht dienen niet te worden opgevolgd. In de plaats daarvan dient de opdracht van de Commissie te worden verruimd en moet de rechtsmachtverdeling tussen bestuursrechter en burgerlijke rechter in het algemeen worden herzien. Daarbij dient niet het schriftelijke besluit, maar de aard van de rechtsbestrekking bepalend te zijn.
Wat is daarvan de relevantie voor het recht?
Het antwoord op de vraag welke rechter bevoegd is geschillen tegen de overheid te beoordelen, wordt veel eenvoudiger. De administratieve rechter wordt bevoegd te oordelen over alle typisch administratiefrechtelijke geschillen. Daardoor kunnen geschillen tegen de overheid in samenhang beoordeeld worden en worden niet meer, zoals thans, uit elkaar gerukt in een besluitdeel en een niet-besluitdeel. Ook is maar één rechtsgang nodig in plaats van twee (rechtsbescherming tegen het overheidshandelen op zich en vervolgens rechtsbescherming om schadevergoeding te verkrijgen). De voorstellen van de Commissie Scheltema hebben, met betrekking tot schadevergoeding voor onrechtmatige overheidsdaad, een dergelijke achtereenschakeling tot gevolg.
Is het in lijn met/een breuk t.o.v. de bestaande leer/jurisprudentie? En zo ja, waarom is uw idee beter?
Ja en nee. De ontwikkeling in de afgelopen decennia heeft geleid tot een uitbreiding van de bevoegdheden van de bestuursrechter. Terecht. De voorstellen van de Commissie Scheltema staan daar haaks op. Mijn voorstellen trekken deze bestaande ontwikkeling door. In zoverre dus: ja. Aan de andere kant stel ik voor om het besluitbegrip als grondslag voor de rechtsmachtverdeling te verlaten en de publiekrechtelijke rechtsbetrekking te introduceren. Dat is dus een breuk met de afgelopen 100 jaar. Dit is nodig omdat het steeds verder sleutelen aan concept dat in zijn basis slecht is (verdeling van de rechtsmacht via het besluitbegrip), niet (meer) mogelijk is en tot thans onaanvaardbaar ingewikkelde situaties heeft geleid. Het doel is dus in lijn met de bestaande ontwikkeling, het middel is een ‘breuk’. Het meest belangrijke argument tegen mijn voorstel is de stelling dat de afgrenzing tussen typisch publiekrechtelijke en typisch privaatrechtelijke geschillen niet goed mogelijk zou zijn. Theoretisch is dat waar, zie de systemen in Frankrijk en Duitsland, die dit criterium (verschillend ingevuld) hanteren en geen theoretisch sluitend systeem hebben kunnen ontwikkelen. Een vergelijking van het Law in action in Duitsland wijst echter uit dat dit in de praktijk geen enkel probleem hoeft te zijn, mits men enkele procesrechtelijke regels introduceert, waaronder vooral een bindende verwijzingsbevoegdheid tussen bestuurs- en burgerlijk rechter.
Is uw oratie te bestellen of te downloaden, en zo ja: waar?
Ja, website van de universiteit, en via deze link.
Wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Er bestaat geen een ‘Wie’. Voor mij is vooral rechtsvergelijking, en dan wel vergelijking van het Law in Action, inspiratiebron. Voor het eenvoudig en helder verwoorden van gecompliceerde samenhangen: Koopmans (oud AG HR en HvJ).
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
Mijn bijdrage aan het dossier luchtkwaliteit.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Raad van State, uitspraken.
Welk boek las u het laatst?
Sigrid Undset (Noorse Nobelprijswinnaar 1928), Kristin Lavranstochter.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Dalai Lama.
Weet u een goede Mr. van de Dag? Mail ons: redactie@mr-magazine.nl
