Mr. van de week is mr. Dick Allewijn. Morgen promoveert hij aan de Universiteit van Leiden op zijn proefschrift ‘Tussen partijen is in geschil… De bestuursrechter als geschilbeslechter’.
Wij begrepen dat er de laatste jaren een omslag gaande is in de bestuursrechtspraak, dat bestuursrechters zich anders zijn gaan opstellen. Hoe hard was dat nodig?
Zowel bij burgers als bij overheidsorganen bestond onvrede over het proces bij de bestuursrechter. Traag, stroperig, en dikwijls een herhaling van zetten. Waar dat in extreme gevallen toe kan leiden is goed te zien in twee reportages van Zembla, met de veelzeggende titels: “Gek van de gemeente” en “Procederen tot je erbij neervalt”. Er ontstond, kortom, behoefte aan een bestuursrechter die tot de kern komt en die streeft naar finale geschilbeslechting.
Bent u tijdens het schrijven van uw dissertatie veranderd in uw werk als rechter?
Ha, dat zou je de griffiers moeten vragen. Ik denk dat ik wat minder intuïtief, wat meer overdacht interventies ben gaan inzetten.
Wordt de bestuursrechter niet te veel een sociaal werker door in gesprek te gaan met partijen, in plaats van gewoon een uitspraak te schrijven?
Nee hoor. In het verleden had de bestuursrechter wel iets van een sociaal werker, vooral in het sociaal verzekeringsrecht. Ongelijkheidscompensatie heette dat. De bestuursrechter gaf de hulpeloze burger een steuntje in de rug. Terecht is daar vanaf gestapt. Er is echter vrij veel onderzoek waaruit blijkt dat partijen zich beter bij de uitslag van hun rechtszaak kunnen neerleggen als de rechter, voor hij uitspraak doet, serieus met hen in gesprek gaat over de kern van de zaak. Zo’n gesprek wint aan kwaliteit als de rechter de-escalatietechnieken toepast. Is dat soft? Dat moet dan maar. Er is al hardheid genoeg.
Is er in het huidige productiegerichte bekostigingssysteem van de rechtspraak tijd voor deze nieuwe benaderingswijze?
Dat is wel een aandachtspunt. De managers in de rechtspraak snappen echter wel dat rechters hier tijd voor moeten maken. Op termijn leidt het namelijk tot besparing, vooral in het aantal hoger beroepen.
Wie was bij het schrijven van uw proefschrift uw bron van inspiratie?
Uit een groot aantal inspirerende mensen met wie ik heb gewerkt, wil ik Machteld Pel noemen. Zij heeft gezorgd dat het “mediationdenken” breed ingang vond in de rechtspraak. Dat gaat veel verder dan de verwijzing naar mediation, het gaat juist om onderliggende concepten als het belang van belangen, en het verband tussen het geschil en het onderliggende conflict. Zij heeft op basis daarvan de “conflictdiagnose-zitting” ontworpen. Deze neem ik over in mijn boek.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Ik houd van mooie mission statements over hoe mensen met elkaar om moeten gaan. Zoals artikel 1:81 BW: Echtgenoten zijn elkander getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd. Voor het bestuursrecht artikel 2:4, eerste lid, Awb: Het bestuursorgaan vervult zijn taak zonder vooringenomenheid. Het menselijk tekort brengt helaas met zich mee dat ook over zulke mooie wetteksten bittere rechtsstrijden worden uitgevochten.
Welk wetsartikel het slechtst?
Om binnen de Awb te blijven: ik draag artikel 6:20 voor. Het artikel klopt volledig, en toch hangt er een zweem van absurditeit overheen:
Indien het beroep zich richt tegen het niet tijdig nemen van een besluit, blijft het bestuursorgaan verplicht dit besluit te nemen, tenzij de belanghebbende daarbij als gevolg van de beslissing op het beroep geen belang meer heeft. Het bestuursorgaan deelt een besluit als bedoeld in het eerste lid onverwijld mede aan het orgaan waarbij het beroep aanhangig is. Het beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit heeft mede betrekking op het alsnog genomen besluit, tenzij dit geheel aan het beroep tegemoet komt. De beslissing op het beroep kan echter worden verwezen naar een ander orgaan waarbij bezwaar of beroep tegen het alsnog genomen besluit aanhangig is, dan wel kan of kon worden gemaakt of ingesteld. Het beroep tegen het niet tijdig nemen van een besluit kan alsnog gegrond worden verklaard, indien de indiener van het beroepschrift daarbij belang heeft.
Wat is het hoogtepunt uit uw juridische carrière?
Dat ik als pre-adviseur mocht optreden voor de VAR vond ik in 1994 een hoogtepunt. Morgen komt er natuurlijk een nieuw hoogtepunt aan.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtspraak.nl.
Welk boek las u het laatst?
Baltische zielen van Jan Brokken. Hartverscheurende verhalen uit de recente rauwe geschiedenis van Estland, Letland, en Litouwen, nu zulke vredige en vriendelijke landjes.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Ha, met mijn geliefde natuurlijk. Maar zij heeft niets misdaan, dus dat zou een onrechtmatige detentie zijn. Liever betaal ik dus maar de toeslag eenpersoonskamer.
