Gefeliciteerd met deze benoeming! Op het juiste moment kennelijk, nu velen zicht zorgen maken of ze financieel gezien het einde van de maand wel halen. U ziet dat ook in de wijk waar u woont?
Zeker. Ik woon in een gemengde wijk en er zijn meerdere buren waarvoor geldt dat het deze periode niet meevalt. De buurt waar ik woon is een jaar of dertig oud. Op zich goed geïsoleerde woningen, maar er zijn mensen die de verwarming laag zetten en de huiskamer verwarmen met een elektrisch kacheltje.
Gelukkig is er ook regelgeving op dit gebied, zoals de Brede schuldenaanpak waarmee het kabinet in 2018 kwam. Heeft dat iets opgeleverd?
De Brede schuldenaanpak heeft een enorme impuls gegeven aan wetgeving waar al lang om werd gevraagd. Zo werd in 2021 eindelijk de berekening van de beslagvrije voet vereenvoudigd en het beslag- en executierecht flink aangepast. Schuldenaren zijn daardoor een stuk beter beschermd. In datzelfde jaar werd ook de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening gewijzigd zodat gemeenten bij achterstanden op vaste lasten ook pro-actief mensen kunnen opzoeken om hulp aan te bieden.
Welke nieuwe wetgeving kunnen we verwachten nu de inflatie zo hoog is en veel gezinnen in de financiële problemen komen?
Vooralsnog voorziet Den Haag in een ongekend pakket aan generieke maatregelen waar hele groepen mee worden bediend. De verhoging van de basisbeurs voor uitwonende studenten, de huur- en de zorgtoeslag, alle rechthebbenden profiteren. Ook de degenen die het zonder compensatie ook wel zouden redden. Het pakket is op dit punt niet in balans. Onder meer het Nibud en het CPB waarschuwen dat er ondanks de ongekende omvang van het pakket een aanzienlijke groep tussen de wal en het schip dreigt te vallen. Zij hebben maatwerk nodig maar of ze dat gaan krijgen gaat afhangen van de plaats waar ze wonen. Er zijn grote verschillen tussen gemeenten in de ondersteuning die zij bieden aan mensen die ondanks de maatregelen toch door het ijs zakken. De ene gemeente tuigt een groot noodfonds op dat toegankelijk is voor alle inkomensgroepen terwijl de andere gemeente ervoor kiest om zelfs de bijzondere bijstand gesloten te houden voor extreem hoge energierekeningen. Deze loterij is in mijn ogen echt onwenselijk.
Welke wetgeving vindt u verstandig?
Er ligt momenteel een wetsvoorstel in Den Haag om de civiele rechter de bevoegdheid te geven om een betalingsregeling op te leggen als van een schuldenaar niet redelijkerwijs kan worden geëist dat hij de schuld in een keer betaald. Dit is een heel belangrijke stap. Het komt te vaak voor dat de onwil van schuldeisers om te voorzien in een passende betalingsregeling ertoe leidt dat een schuldsituatie escaleert. Uiteindelijk levert dat niet alleen schade op voor de betrokken schuldenaar maar ook tot schulden bij nieuwe partijen en als de schuldenproblematiek maar groot genoeg wordt tot flinke maatschappelijke kosten.
Er is ook kritiek op de steunpakketten van de overheid. Als het tegen zit, houden we de hand op en declareren we tekorten in Den Haag. Vindt u die kritiek terecht?
Daar zit een heel belangrijke kern in, wat is overmacht? Het Nibud waarschuwt al jaren dat Nederlandse huishoudens gemiddeld genomen een erg beperkte buffer hebben. Hier ligt ook een eigen verantwoordelijkheid bij huishoudens. De huidige situatie is echter uitzonderlijk. Het CPB rekende in juni voor dat 85 procent van de huishoudens tot 120 procent van het sociaal minimum in financiële problemen zouden komen. Dat is geen individueel vraagstuk meer. Bij dergelijke percentages is ingrijpen door de overheid echt noodzakelijk.
Als ik het voor het zeggen had…
Was er veel meer zorg voor de kwetsbare positie van kinderen in scheidingen.
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
Dat ik op mijn 22e gemeenteraadslid van een eenvrouwsfractie werd in het toenmalige ’s-Graveland. Daar leerde ik het belang van het politieke proces als je inhoudelijk het verschil wil maken.
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
De casuïstiek die onder meer de schuldhulpverleners, schuldeisers, jeugdhulpverleners en wijkteamprofessionals inbrengen in de trainingen die ik wekelijks geef.
Welk boek las u het laatst?
The body keeps the score van Bessel van der Kolk. Armoede en schuldenproblematiek leveren bij veel mensen die ermee worstelen chronische stress en trauma’s op. Alleen als de we doorwerking daarvan op gedrag begrijpen, zullen we in staat zijn om wetgeving te ontwerpen die echt het verschil maakt in duurzame oplossingen.
Wat staat er bovenaan op uw bucketlist?
Naar Nepal om te wandelen in de Himalaya.
Met wie zou u 24 uur willen doorbrengen in een gevangeniscel?
Met Elisabeth Warren. Zij legde het in de afgelopen presidentsverkiezingen af tegen Joe Biden. Zij groeide op in een arbeidersgezin en deed in de VS baanbrekend onderzoek naar de positie van huishoudens met financiële problemen. Als wetenschapper zocht ze op verschillende manieren de politieke arena op om op te komen voor de rechten van kwetsbare huishoudens over wie zij als onderzoeker zulke indrukwekkende rapporten publiceerde.
Benieuwd naar de studententijd van Nadja Jungmann? Kijk hier.
