De Orde wil met deze schriftelijke opmerkingen een bijdrage leveren aan de beantwoording van de prejudiciële vragen over de limitering die aan de Hoge Raad zijn voorgelegd. De opmerkingen zijn ingediend door de cassatieadvocaten Marc Janssen (Banning) en Caspar Janssens (Ploum).
Vaak nodeloos lang
Sinds 1 april mogen processtukken in civiele dagvaardingszaken en verzoekschriftprocedures bij de gerechtshoven niet langer zijn dan 15 tot 25 pagina’s, afhankelijk van het soort stuk. Dit om steeds dikkere procesdossiers, die leiden tot langere doorlooptijden, tegen te gaan. Volgens het Landelijk Overleg Vakinhoud Civiel Hoven zijn processtukken vaak nodeloos lang en staan er veel herhalingen in. De gestelde limiet zou volgens de hoven voor de meeste processtukken moeten volstaan.
Kort geding
Ondanks fel protest uit de advocatuur werd het nieuwe procesreglement toch ingevoerd. Om de regeling van tafel te krijgen spande een groep van ruim zestig advocaten in mei een kort geding tegen de Staat aan. Tijdens de zitting bleken beide partijen te vinden dat de kwestie zich leent voor prejudiciële vragen aan de Hoge Raad, die ze voorafgaand aan de zitting in gezamenlijk overleg hebben vastgesteld.
Prejudiciële vragen
In de prejudiciële vragen staat de bevoegdheid van de gerechtshoven om te bepalen dat een processtuk een bepaalde omvang mag hebben centraal. De cassatieadvocaten Janssen en Janssens betogen namens de NOvA dat de hoven die bevoegdheid niet hebben; zij menen dat een wettelijke basis om in een individuele zaak te beslissen dat een processtuk aan een maximumlengte is gebonden ontbreekt. Een dergelijke beslissing gaat in tegen het beginsel van de lijdelijkheid van de rechter en de autonomie van partijen. Partijen bepalen immers zelf hoe zij hun zaak aan de rechter willen voorleggen, en hoeveel bladzijden zij daarvoor nodig hebben.
Uitholling rechtsstaat
Het stellen van beperkingen aan de lengte van processtukken in procesreglementen zou dan ook op gespannen voet staan met de wet en de fundamentele beginselen van procesrecht. Bovendien kan het volgens de Orde “niet zo zijn dat de Rechtspraak de rekening voor de werkdruk bij de gerechtshoven bij de rechtzoekenden en de advocatuur neerlegt, ten koste van fundamentele rechten in ons rechtsstelsel. Dat zou onherroepelijk leiden tot een verdere uitholling van de rechtsstaat. Als dat al aan de orde zou kunnen zijn is dat niet aan de rechter, maar aan de wetgever.”
Alternatieve oplossingen
De NOvA ziet meer heil in andere maatregelen, waarover zij graag met de gerechtshoven in gesprek gaat. In de opmerkingen aan de Hoge Raad wordt een aantal alternatieve oplossingen aangedragen, zoals een wijziging van het appelprocesrecht of het instellen van een regiezitting. Andere mogelijke oplossingen zijn een kostenveroordeling als nodeloos lange stukken worden geproduceerd of toepassing van artikel 22b Rv (het buiten beschouwing laten van gegevens door de rechter) of een vingerwijzing in de uitspraak. En wellicht zou een positieve stimulans voor partijen om kortere stukken in te dienen, zoals korting op het griffierecht of een uitspraak op kortere termijn, ook een oplossing kunnen zijn.
Werking niet opgeschort
Intussen zijn de advocaten nog steeds aan de maximumlengte gebonden: de kortgedingrechter besloot om het procesreglement niet op te schorten in afwachting van het antwoord van de Hoge Raad op de prejudiciële vragen.
