Van der Put, senior rechter bij de rechtbank Oost-Brabant, promoveerde op 25 mei aan Tilburg University op het proefschrift Kunstmatige intelligentie bij rechterlijke oordeelsvorming, theoretische analyse en praktische implementatie.
Mulderzaken
In haar promotieonderzoek richt ze zich op de potentie van kunstmatige intelligentie voor de rechtspraak. Na literatuuronderzoek en gesprekken met zowel juridische experts als experts in kunstmatige intelligentie, liet Van der Put een kunstmatig intelligent systeem ontwerpen voor de beoordeling van kleine verkeersovertredingen, de zogenoemde Mulderzaken. Dat systeem heeft ze vervolgens getest en geëvalueerd.
Ondersteunende rol
Uit haar onderzoek blijkt dat kunstmatige intelligentie op verschillende gebieden een rol kan spelen in het proces van rechterlijke oordeelsvorming. Voor bepaalde (nu nog alleen eenvoudige) rechtszaken kan de computer autonoom tot beslissingen komen, concludeert Van der Put. En voor vrijwel alle rechtszaken kan kunstmatige intelligentie een belangrijke ondersteunende rol gaan vervullen en tot meer efficiency en kwaliteit leiden.
Tijdwinst
Het systeem kon voor de relatief eenvoudige Mulderzaken feiten uit een zaak extraheren, informatie checken zoals de beroepstermijn en de zekerheidstelling (is een boete betaald of niet), een zaak analyseren door de informatie te koppelen aan soortgelijke zaken in de database en een voorstel doen voor een beslissing op basis van de meest voorkomende uitkomst in vergelijkbare zaken. De informatie die dat opleverde, zorgde voor tijdwinst. Als het systeem verder zou worden ontwikkeld zou het bovendien het voorstel voor een beslissing moeten kunnen motiveren op basis van de motivatie uit eerdere zaken en een conceptvonnis moeten kunnen voorstellen met behulp van tekstblokken en formats.
Rechter onmisbaar
Maar het systeem bleek nog niet in staat om zelfstandig relevante wetsartikelen en jurisprudentie mee te nemen bij de uiteindelijke beslissing in een individuele zaak. Ook kon het de feiten niet juridisch kwalificeren. De rechter en kunstmatige intelligentie kunnen niet zonder elkaar, concludeert Van der Put dan ook. Er blijft een duidelijke meerwaarde van de individuele rechter bij het spreken van recht, maar kunstmatige intelligentie kan wel een belangrijke efficiency- en kwaliteitsverhogende rol spelen.
Volgens Van der Put zou de rechtspraak kunstmatige intelligentie dan ook moeten omarmen.
