Renteswaps (een contract met de bank waarbij (meestal) een variabele rente wordt geruild voor een vast rente) staan alweer even volop in de (juridische) belangstelling. Want veel swappers hebben spijt. Om meerdere redenen. Ze betalen gevoelsmatig al jaren teveel rente en hebben niet meegeprofiteerd van de dalende rentes. Maar ook vanwege de risico’s, die niet altijd voldoende kenbaar waren. Denk aan veranderingen in financieringsbehoefte, herfinancieringsproblemen en “boetes” die betaald moeten worden bij tussentijdse beëindiging. En hebben banken niet vooral de positieve eigenschappen van de swaps benadrukt?
Voor Rabobank zou de swap een swamp kunnen worden. Want Rabobank heeft inmiddels toegegeven de voor swaps belangrijkste variabele rente (EURIBOR) in de periode 2005 tot begin 2011 te hebben gemanipuleerd. Juridisch relevant, want slaagt de stelling dat Rabobank had moeten vertellen dat zij EURIBOR manipuleerde bij het afsluiten van de swap, dan lijkt vernietiging wegens dwaling mogelijk. Anderen zien dit als zuiver “opportunisme”.
Toch is die dwalingsgedachte interessant. Nadeel is geen vereiste. Van belang is slechts de vraag of bij een juiste voorstelling van zaken de overeenkomst niet of niet op dezelfde voorwaarden zou zijn gesloten. De (negatieve) marktwaarde van de betreffende renteswaps is direct afhankelijk van de hoogte van EURIBOR. Indien Rabobank verteld zou hebben dat zij die rente in werkelijkheid manipuleerde, dan lijkt het argument verdedigbaar dat de renteswap niet of in elk geval niet met Rabobank zou zijn aangegaan. Maar ook de andere kant is denkbaar: als de klant geweten had dat Rabobank EURIBOR manipuleerde, had hij juist een belang niet meer van die rente afhankelijk te zijn, maar van de vaste rente, die hijzelf met de bank had afgesproken.
Beide standpunten zijn pleitbaar. De belangen groot. En de voorspelbaarheid van de uitkomst klein. Zeker is wel dat rechters zullen aarzelen: het zou (met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid) betekenen dat alle swapcontracten, afgesloten na 2005, van Rabobank zouden kunnen worden teruggedraaid. Met alle financiële en politieke gevolgen voor ons financieel stelsel van dien.
