In 2020 gooide Jan Vleggeert de knuppel in het hoenderhok, toen hij oreerde als kersvers hoogleraar Belastingrecht aan de Universiteit Leiden. In zijn redevoering sneed hij het onderwerp van de dubbele petten aan: wanneer je als wetenschapper rekening moet houden met het belang van een andere werkgever, kun je qua onafhankelijkheid tegen problemen aanlopen. Iets dat niet al zijn confrères hem in dank afnamen. “Maar ik vind het een reëel probleem en het gaat me te ver om het onbenoemd te laten omdat er mensen zijn die zich dat wel eens persoonlijk zouden kunnen aantrekken”, hield hij in gesprek met Mr. zijn bezwaren staande. Los van enkele wetenschappelijk-redactionele activiteiten heeft Vleggeert maar één aanstelling: hoogleraar.
Commerciële nevenfunctie
Maar daarmee vormt hij een uitzondering. Vorig jaar bleek uit verschillende onderzoeken dat vijfenzestig à zeventig procent van de Nederlandse hoogleraren op het gebied van het belastingrecht een commerciële nevenfunctie had. Vaak werken ze bij de grote accountancy- en consultancykantoren als PwC, EY en Deloitte. Dat juist de UvA hier nu paal en perk aan wil stellen, is opvallend. De universiteit was in 2021 juist de dubbelepettenkoning: tien van de twaalf hoogleraren hielden er een baan op na bij een belastingkantoor.
Tijd voor een nieuwe start, lijkt het. De sectie Belastingrecht van de UvA is op zoek naar een hoogleraar Algemeen Belastingrecht voor 30 tot 38 uur per week. Diegene zal Hein Vermeulen opvolgen, die in april van dit jaar afzwaaide nadat Nieuwsuur onthulde dat hij heimelijk gesponsord werd door een vastgoedlobby. Daarnaast was hij werkzaam bij PwC.
Koerswijziging
Uit het structuurrapport dat in het kader van de hoogleraarsvacature werd opgesteld, in handen van UvA-nieuwsmedium Folia, blijkt dat de faculteit over de gehele linie meer voltijdmedewerkers wil aannemen, niet enkel waar het hoogleraren betreft. Eerder dit jaar bracht Folia naar buiten dat medewerkers van de afdeling belastingrecht hun wetenschappelijke publicaties hadden laten inzien door hun ‘Zuidaswerkgevers’ – en soms zelfs naar aanleiding daarvan aanpassingen hadden moeten doorvoeren.
Naast het personeelsbeleid wil de universiteit blijkens het rapport deze koerswijziging bewerkstelligen door zowel in onderzoek als onderwijs de focus te verschuiven van de belastingpositie van ondernemingen naar “belastingheffing van en rechtsbescherming voor burgers”.
Kentering
Iemand die zich al langer druk maakt om stapelhoofddeksels is Rob van Gestel, hoogleraar theorie en methode van wetgeving aan de Tilburg University. In een interview met Mr. hekelde hij vorig jaar dat er bij rechtenfaculteiten gefinancierde leerstoelen zijn waarbij een financier invloed heeft op de bekleder van de stoel. “Dat zou helemaal niet moeten kunnen.”
Dat er nu langzaam een kentering lijkt te komen op dit gebied, zoals de ontwikkeling bij de UvA, kan dan ook op zijn instemming rekenen. Volgens de hoogleraar is dit overigens niet aan types als Vleggeert en hemzelf te danken, maar veeleer aan volhardende onderzoeksjournalisten. “Als die stoom gaan maken dan gaan de imago- en alarmlampjes knipperen in de bestuurskamers.”
