Eindelijk op de bank, wijntje binnen bereik en nog maar één klik verwijderd van de Champions League wedstrijd van je favoriete club. Of toch niet? Je mobiel naast je op de bank piept en een app van je teamleider met een enorme lap tekst dreigt roet in het eten te gooien. Hoe kun je je avond laten verpesten door je werk? Je weet waarschijnlijk al hoe dit verder gaat…
Dit is een serie over de strijd met de tijd. In deel 1 werd precrastinatie als veroorzaker van een chronisch tekort aan tijd besproken; in deel 2 behandelen we de invloed van de technologie op ons gevoel van tijd tekort.
Of jij het commentaar van de cliënt even kunt verwerken in het verweerschrift. Welk commentaar? Je hebt geen idee, maar gelukkig verwijst jouw teamleider naar een e-mail, die hij zojuist naar jou heeft gestuurd. Zucht, zucht: een epistel met heel veel bijlagen, die je niet goed kunt lezen op je telefoon. Terwijl de irritatie langzaam oploopt, ga je met tegenzin boven je laptop halen.
De voetbalwedstrijd is inmiddels begonnen en je probeert je aandacht te verdelen tussen het spel en het commentaar van de cliënt. Geen chocola van te maken. Je kent het dossier niet goed genoeg om de enorme hoeveelheid aan beweringen en argumenten op validiteit te beoordelen en hebt zoveel vragen, dat je vastloopt en niet weet hoe het verder moet. Je wilt je teamleider ook niet het gevoel geven dat je dit niet op je wilt nemen en dus klaag je niet. Dan weer een app van je teamleider: ‘Als je morgen uiterlijk om 10.00 uur je commentaar aanlevert, is het vroeg genoeg hoor.’ Je antwoordt met een duimpje.
Bij de aftrap van de tweede helft klap je je laptop resoluut dicht. Nu alleen even voetbal! Maar helaas werkt het zo niet in jouw hoofd. Je gedachten dwalen steeds af naar het verweerschrift: wat je allemaal te wachten staat, hoe druk het gaat worden, hoe je dat allemaal gaat fixen… Met elke opkomende gedachte wordt de tijdsdruk meer voelbaar en dus besluit je halverwege de tweede helft toch maar vast te beginnen…
Dit is natuurlijk niet zoals het zou moeten zijn. Je staat de hele avond op standje ‘aan’ en lost de tijdsdruk voor jezelf op door de klus maar te gaan doen. Zo gaat het in de praktijk ook vaak en dus is de vraag: Waarom is tijd zo ingewikkeld voor ons en zetten we onszelf zo onder druk?
Zelfbeschikking geeft tijdsdruk
Het antwoord is simpel: als zombies appen, scrollen en swipen we ons door een vooral online bestaan en onze schermtijd gaat door het dak. We zijn constant bereikbaar, hangen thuis op de bank met onze mobiel, in bed, op de fiets, bij de bushalte en in de trein appen, scrollen en swipen we gewoon door en zelfs achter het stuur van de auto kunnen we de verleiding maar moeilijk weerstaan. We kunnen altijd en overal werken als we willen. Daardoor zijn er geen grenzen meer tussen werk en privé en staan we 24/7 op standje ‘aan’.
Aangezien we 24/7 kunnen werken, worstelen we met onze tijd en ervaren we meer tijdsdruk. We blijven voortdurend onze mails en appjes beantwoorden, omdat we bang zijn niet aan de verwachtingen te voldoen of achterop te raken wanneer we niet direct reageren. Doordat we steeds meer tijd online doorbrengen, wordt het gevoel van tijd tegenwoordig bepaald door de snelheid van de technologie. Dit creëert een gevoel van urgentie, ongeduld en haast. Alles gebeurt in het NU en als je niet direct in actie komt, veroorzaakt dat bij de meeste professionals stress.
Het klinkt paradoxaal, maar zelf over je tijd kunnen beschikken doordat je overal en altijd met de wereld in verbinding staat, verhoogt dus juist de tijdsdruk, omdat je werk nooit echt af is en werk en privé volledig door elkaar lopen.
Fear of missing out
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat ‘fear of missing out’ een rol speelt bij professionals die meer gebruik maken van hun telefoon dan anderen.
Dit gevoel van ‘niets te willen missen’ is een bekende trigger om op standje ‘aan’ te blijven staan. In veel gevallen eist je werkgever helemaal niet dat je bereikbaar bent in de avonduren of op je vrije dagen, maar je wil het vaak zelf. Dat is het probleem. En dat verklaart ook waarom zoveel professionals buiten kantooruren ongemerkt gewoon doorwerken en daardoor een bepaalde tijdsdruk ervaren. Onbewust genereer je meer werk voor jezelf en daardoor ben je tijdens kantooruren vaak ook weer drukker.
Tips en aanbevelingen
Los van de stress, de gejaagdheid en soms een slecht humeur is het vooral onverstandig dat we zo kwistig met onze kostbare tijd omspringen. Tijd is veel waard en je weet niet hoeveel tijd van leven je uiteindelijk hebt. Waarom zou je je in je vrije tijd druk maken over je werk en tijd verspillen aan domme TikTok- filmpjes? Neem het heft in eigen handen en ga bewuster om met je tijd, zodat je je tijd zinvoller besteedt en minder tijdsdruk ervaart. Hieronder een paar adviezen om jezelf alvast een duwtje in de goede richting te geven.
1. Word je bewust van de rol die e-mail speelt in jouw leven en beperk die rol. Wist je dat de meeste mensen onbewust hun adem inhouden tijdens het lezen van een e-mail? Dat wordt ook wel e-mail apnea genoemd. Behoorlijk scary! De remedie: afkicken van je e-mail urgency bias: voor de ontvanger voelt een mail vaak urgenter dan de verzender het bericht bedoelde, waardoor je de druk voelt om snel te antwoorden. Maar je hoeft er niet op hetzelfde moment mee bezig te zijn als degene die jou mailt. E-mail was oorspronkelijk ook a-synchroon bedoeld: dat je er juist niet op hetzelfde moment mee bezig bent als degene die jou mailt. Tips: zet alle notificaties uit, kies een paar vaste momenten op een dag waarop je je inbox checkt en afwerkt (bij voorkeur niet meer dan 3 tot 4 keer op een dag) en helemaal stoer: haal je outlook van je telefoon, Stop ook met het versturen van chat-achtige berichten per e-mail, zoals: ‘Dank je wel’.
2. Neem zoveel mogelijk afstand van je telefoon. Creëer bijvoorbeeld telefoonloze zones in je huis. De slaapkamer, de woonkamer, de wc enz. Maak er heilige grond van. Geen telefoon! Ook aan te raden: begin de dag telefoonvrij. Sta niet op met je telefoon, maar ontbijt eerst rustig en blijf zolang mogelijk telefoonvrij. Wanneer je ‘s ochtends meteen naar je telefoon grijpt, trigger je de neiging om automatisch in actie te komen en alle e-mails en andere berichten weg te werken, waardoor je al bij het opstaan tijdsdruk ervaart. Een ander advies: beperk ad hoc-reacties zoveel mogelijk tijdens werktijd. We hebben er allemaal baat bij dat we die overload aan communicatie, waarvoor we onze telefoon gebruiken, terugbrengen. Je kunt veel meer ‘op afspraak’ doen dan je misschien denkt. Het is vrij eenvoudig om belafspraken met mensen te maken of overlegmomenten te agenderen. En je mobiel buiten werktijd vaker wegleggen of uitzetten helpt ook. Probeer sowieso buiten werktijd zo weinig mogelijk bereikbaar te zijn of alleen op gezette tijden als je toch buiten kantooruren moet werken. Daarmee vergroot je je invloed door zelf te bepalen wanneer je wel en niet bereikbaar bent en dat verlaagt de tijdsdruk. Ook handig: maak een screenshot van je dagelijkse schermtijd en stel deze in als achtergrond. Zo krijg je elke keer een spiegel voorgehouden als je je telefoon ontgrendelt. En helemaal van nu: gebruik in plaats van je telefoon een papieren notitieblok voor de simpele dingen als notities maken, ideeën noteren e.d. Dan heb je je telefoon veel minder nodig en kom je dus minder snel in de verleiding. Je hebt je telefoon sowieso veel minder nodig dan je denkt. Voor veel activiteiten is je telefoon overbodig. Hoezo heb je je telefoon bij je in de sportschool? Je zult dan net zien dat je tijdens het sporten een werkappje voorbij ziet komen en daardoor tijdsdruk ervaart om toch meteen te gaan reageren. Dat doe je allemaal zelf. Ben je leidinggevende? Denk dan eerst na voordat je in de avonduren een bericht met een opdracht verstuurt naar je teamleden. Het effect op met name jonge professionals kan zo maar zijn dat ze de hele nacht liggen te malen over jouw bericht. Je voert daarmee de tijdsdruk op, ook al is dat helemaal niet je bedoeling.
3. Stop met haasten. Heb je weleens in New York tijdens de ochtendspits op straat gelopen? Dat is een goed voorbeeld van hoe het niet moet. Iedereen heeft haast en is mega gestrest. Haast is de druk die je jezelf oplegt om iets nog sneller te doen, om nog meer voor elkaar te krijgen of om iets nog eerder af te maken. Hoe meer haast je hebt, des te minder tijd je hebt. Op het moment dat je je haast, maak je stresshormonen aan, die ervoor zorgen dat je minder helder en creatief kunt denken, je fouten gaat maken, het overzicht verliest en niet adequaat tot beslissingen kunt komen. Daardoor verlies je juist tijd. Tips: stop met snelwandelen, wandel gewoon eens rustig van A naar B, richt je in je werk alleen nog maar op een paar dingen die je écht belangrijk vindt, ren niet om de trein te halen, maar neem als het even kan een volgende trein. Dat verlaagt de druk, waardoor je juist tot betere prestaties komt.
4. Breng tijd met andere mensen door. Als je denkt niet genoeg tijd te hebben, juist dan moet je tijd aan anderen spenderen, zo luidt de conclusie van een onderzoek van Cassie Moligner en collegae. De resultaten van haar onderzoek laten zien dat tijd besteden aan andere mensen een positief effect heeft op je subjectieve tijdsbeleving. Je krijgt niet alleen het gevoel dat je nu meer tijd hebt, maar ook dat je in de toekomst meer tijd hebt. Door tijd te besteden aan andere mensen, bijvoorbeeld door ze te helpen met iets, vergroot je je gevoel van zelfvertrouwen en daardoor krijg je het gevoel dat je meer tijd hebt.
Dus is de conclusie heel simpel: hoe meer je op dat scherm zit, hoe groter de tijdsdruk wordt. Je kunt maar beter veel tijd offline doorbrengen met mensen van vlees en bloed en stoppen met haasten. No span man!
Literatuur en bronnen
Sitskoorn, M., Tijd Tekort/ Tijd genoeg, 9789044651249.
Mogilner, C., Chance, Z., Norton, M.I. Giving time gives your time. Psychol Sci. 1 oktober 1212, 23(10), 1233 1238.doi:10.1177/0956797612442551.Epub 12 september 2012. PMID:22972905.
Rosenbaum, D.A., Human Motor Control, 9780080571089.
Van der Lippe, T., Waar blijft mijn tijd?, 9789044641868.
FD persoonlijk, 11 januari 2025, p. 52 e.v.
