Ben Polman over het grijze gebied van het kraken van anti-kraakpanden

En plotseling zaten er krakers in een Amsterdams antikraakpand dat werd bewoond door een student. Ben Polman, docent-onderzoeker straf(proces)recht aan de Vrije Universiteit, werd door AT5 over deze kwestie ondervraagd.

Delen:

Ben Polman over het grijze gebied van het kraken van anti-kraakpanden - Mr. Online
Ben Polman

Het kraken van een woning is sinds 2010 strafbaar. Dan kunnen de krakers toch makkelijk worden verwijderd?
“Makkelijker, zou ik willen zeggen. Toch spelen er nog altijd verschillende rechten een rol, waar ook de overheid rekening mee moet houden. Uit onderzoek blijkt wel dat de tijd tussen het moment van aangifte en ontruiming korter is geworden. In 2023 nam dit gemiddeld 34 dagen in beslag. In het geval van het pand aan de Rozengracht in Amsterdam heeft het Openbaar Ministerie echter sneller besloten om de ontruiming in gang te zetten.”

Krakers nemen doorgaans hun intrek in leegstaande panden. Het antikraakpand aan de Rozengracht was juist bewoond. Is dit een verzwarende vorm van huisvredebreuk, met een hogere straf?
“Dat is precies wat deze situatie zo opmerkelijk maakt. Als de bewoner op het moment van binnentreden thuis was geweest, dan was er sprake geweest van klassieke huisvredebreuk en kan de politie direct ingrijpen. Maar wanneer een leegstaand pand voor enige tijd door een kraker wordt ingenomen, ligt de situatie juridisch anders. Toch maakt dat voor de uiteindelijke bestraffing weinig verschil. De strafmaat voor kraken is vrijwel gelijk aan die voor huisvredebreuk, dat komt ook omdat beide delicten grotendeels dezelfde belangen beschermen.”

Heeft de student-antikraker wel woonrecht? En geldt dat voor alle ruimtes en alle verdiepingen van het pand? En: hoe toon je aan dat je woonrecht hebt in een antikraakpand?
“Naar ik begreep heeft de eigenaar van het pand vanaf het begin geprobeerd aan te tonen dat er een huisrecht was door middel van feitelijke bewoning en dat er dus geen sprake was van leegstand. De krakers beweerden daarentegen dat – in ieder geval voor een deel van het pand – geen bewoning plaatsvond. Om hun standpunt te onderbouwen, hebben de student-antikraker en de eigenaar documenten verstrekt, zoals de gebruikersovereenkomst – een bruikleenovereenkomst – en camerabeelden. De krakers hebben op hun beurt foto’s gemaakt als bewijs. Zo probeerden beide partijen hun gelijk te halen.”

Hebben de nieuwe krakers ook woonrecht gekregen?
“In deze situatie was dat onderwerp van discussie. Een dergelijk recht verkrijgt men pas na enige tijd in de woning te verblijven. De vraag hoe lang de krakers in de woning hadden verbleven, stond ter discussie. Inmiddels heb ik begrepen dat het Openbaar Ministerie is overgegaan tot ontruiming van het pand. Hierdoor kan de student-antikraker weer in het pand verblijven.”

Zijn de regels rondom kraken geheel duidelijk, of is er nog een grijs gebied, zoals u tegen AT5 zei?
“Naar mijn mening is de wettelijke bepaling omtrent de strafbaarstelling van kraken helder. In de praktijk blijft er een grijs gebied bestaan. Wanneer geldt bijvoorbeeld dat ‘het gebruik – van het pand dus – door de rechthebbende is beëindigd’? In de rechtspraak wordt dit beoordeeld aan de hand van de feitelijke situatie en die kan weer per geval verschillen. Hierdoor ontstaat enige juridische ruimte.”

Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Mijn vader. Ik leer nog elke dag heel veel van hem.”

Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
“Voor juristen is het misschien minder bekend dat ik ooit als advocaat heb mogen pleiten bij het Hof van Justitie. Mijn grootste wapenfeit uit mijn vorige carrière. Voor niet-juristen is het denk ik interessant om te weten dat ik een heerlijke shakshuka kan maken.”

Als ik het voor het zeggen had…
“Zou ik investeren in het onderwijs in plaats van erop bezuinigen. Elke dag zie ik hoeveel talentvolle jonge mensen er in Nederland zijn, niet alleen op universiteiten maar op alle onderwijsinstellingen en in alle sectoren. Daar mogen wij als land echt trots op zijn. Omarm dat talent, koester het, erken het.”

Wat staat er op uw bucketlist?
“Eind vorig jaar heb ik een nieuwe camper gekocht. Graag zou ik daarmee naar mooie plekken afreizen samen met mijn Labradoodle.”

Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Ik wil alle juristen in de sociale advocatuur een groot compliment geven voor hun niet-aflatende inzet om de rechten van anderen te waarborgen”

Welk boek heeft u het laatst gelezen?
De alchemist van Paulo Coelho.”

Wat is uw guilty pleasure?
“Ik geniet onwijs van (foute) reality-tv-programma’s kijken. Van Paradise Hotel tot B&B Vol Liefde.”

Welke beroemdheid zou voor een dag uw eigen woning mogen kraken?
“Onlangs ben ik met collega’s naar een lezing geweest van Bryan Stevenson, een Amerikaanse mensenrechtenadvocaat, georganiseerd door de VU. Een bijzondere man met aangrijpende verhalen. Ik zou het niet erg vinden om hem in mijn woning aan te treffen… voor een dag.”

Benieuwd naar de studententijd van Ben Polman? Kijk hier.

Lees meer over:

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Scroll naar boven