Op 8 mei jl. heeft de Europese Commissie het tijdelijk COVID-19 staatssteunkader verruimd. Tot die tijd had dat kader met name het oog op generieke maatregelen – national schemes – gericht op het adresseren van liquiditeitstekorten veroorzaakt door de uitbraak. Met de verruiming wordt voorzien in de logische volgende stap: die van mogelijke herkapitalisatie. Maar daar zijn wel strenge eisen aan verbonden die ons deels herinneren aan de steun ten tijde van de bankencrisis.
De herkapitalisatie dient beperkt te zijn tot hetgeen noodzakelijk is om de levensvatbaarheid van de betrokken onderneming te verzekeren en mag niet verder gaan dan het herstel van de kapitaalstructuur zoals die voor de COVID-19 uitbraak was.
Daarnaast bevat de regeling verplichtingen die ervoor moeten zorgen dat de staat voldoende wordt geremunereerd als tegenprestatie voor het gelopen risico. De remuneratievereisten zorgen er ook voor dat de begunstigde onderneming een sterke prikkel heeft de staat weer uit te kopen. Allemaal met het oog op een tijdige exit van de staat. Voor grote ondernemingen komt daar de eis van een duidelijke exit-strategie bij. Als dit alles niet leidt tot een daadwerkelijke exit na zes jaar in het geval van beursgenoteerde ondernemingen en na zeven jaar voor andere ondernemingen, dan moet er een herstructureringsplan komen dat moet worden aangemeld bij de Commissie.
In de tussentijd mogen geen dividenden worden uitgekeerd en geen aandelen worden teruggekocht. En ook geen bonussen worden uitbetaald aan het management. Deze bonusban kennen we nog uit de bankencrisis. Maar toen werd de bonus nog gezien als deel van de oorzaak van die crisis. Nu is dat vanzelfsprekend niet het geval. De bonusban heeft nu tot doel de steun tot het minimale te beperken en de prikkel voor de onderneming om de staat weer uit te nemen te optimaliseren.
Ook andere eisen doen ons denken aan de bankencrisis: het verbod op acquisities bijvoorbeeld. Nu zijn acquisities van meer dan tien procent in concurrenten of in ondernemingen die upstream of downstream van de begunstigde onderneming opereren, verboden. En ook nu is het verboden om te adverteren met het feit dat steun is verkregen.
De Commissie benadrukt dat het lidstaten altijd vrij staat onder normale marktcondities bestaande aandelen te verkrijgen in ondernemingen of pari passu met private aandeelhouders. Dan is er immers geen staatssteun. Dit kan met name van belang zijn in geval van vijandige overnames van strategische ondernemingen door buitenlandse kopers, aldus de Commissie. Dit soort teksten hebben we lange tijd niet van de Commissie gehoord en bevestigen het bijzondere politieke klimaat waartoe de uitbraak inmiddels heeft geleid.
