Artikel 7 van de Grondwet en artikel 10 van het EVRM trachten de persvrijheid in Nederland en Europa te beschermen. Persvrijheid is immers een groot goed dat de hoogste mate van bescherming verdient. Echter, er lijkt in Europa een trend waarneembaar die de persvrijheid steeds verder lijkt in te perken.
Dalende trend
Dat Nederland een vrij land is, is evident. De meeste mensen zouden zich niet kunnen voorstellen dat hier in Nederland (of het Westen) de persvrijheid zodanig beperkt wordt dat dit problematisch zal zijn. Toch is het belangrijk om scherp en kritisch te blijven. Volgens de laatste studies van Reporters without Borders (RSF) blijkt dat Nederland op de zesde plaats ter wereld staat als het aankomt op persvrijheid. Dat is uiteraard een prestatie om trots op te zijn. Een belangrijke kanttekening hierbij is wel dat Nederland al drie jaar lang aan het dalen is op deze lijst.
Belangrijke oorzaken hiervoor zijn de coronacrisis, geweld tegen (misdaad)journalisten en de ontwikkeling van nepnieuws (meer over nepnieuws leest u in mijn blog van maart 2021). Maar wat is nu precies het probleem, hoor ik u denken. Vooralsnog lijkt er geen groot probleem te zijn. Echter, stel dat we deze waarneembare trend nu uitsmeren over de komende tien à twintig jaar. Waar zullen we dan zijn? Geweld tegen journalisten en de ontwikkeling van nepnieuws groeien immers. Mijns inziens lijkt dit ook te komen door politici die constant gerenommeerde nieuwszenders en journalisten in twijfel trekken.
Belang van vrije pers
Een goede ontwikkeling in de bescherming van persvrijheid is de The Hague Commitment to increase the Safety of Journalists. Dit is een verklaring die door vijftig landen ondertekend is en waarin zij beloven om journalisten en mediapersoneel beter te beschermen. Hoe belangrijk de vrije pers is voor een land mag immers niet onderschat worden. Zij speelt een onmisbare rol in het publieke debat en de vormgeving hiervan.
Dat weet de regering in Wit-Rusland ook en daarom probeert zij de vrije pers zoveel mogelijk te dwarsbomen. Deze ambitie om de vrije pers te verhinderen (lees: de mond te snoeren) gaat zo ver dat het aantal journalisten in gevangenschap eind mei 2021 verdubbeld werd, nadat Protasevitsj uit het vliegtuig gehaald werd. Alhoewel Wit-Rusland geen lid is van de Europese Unie of partij bij het EVRM, lijkt de problematiek omtrent persvrijheid toch dichter bij huis (het Westen) te komen.
Nederland scoort weliswaar hoog als het aankomt op persvrijheid, maar deze hoge score mogen we niet voor lief nemen. Daarnaast is het ook belangrijk dat Europa kritisch en scherp blijft en een duidelijk signaal aan Wit-Rusland (en haar meest trouwe bondgenoot Rusland) afgeeft door middel van diplomatieke dan wel juridische sancties. Geen enkele vrijheid zouden wij voor lief moeten nemen.
