De KlareTaalbokaal, de om haar helderheid geprezen MH17-uitspraak: rechters kan niet verweten worden blind te zijn voor het belang van rechtspraak die begrepen wordt. Niettemin zit een onleesbare zin nog altijd in een klein hoekje. De redactie van het radioprogramma De Nieuws BV, dat aandacht besteedde aan het onderwerp, hoefde niet lang te zoeken om er een te vinden.
Vertaalslag
“Het verzoek strekt tot opheffing van het bij beschikking van 11 oktober 2020 ingestelde bewind over de goederen die aan verzoeker (zullen) toebehoren, op grond van verkwisting of het hebben van problematische schulden”, zo leest presentatrice Natasja Gibbs voor. Haar gast in het programma op NPO Radio 1, promovenda in de taalwetenschappen Geerke van der Bruggen (Universiteit Utrecht), maakt desgevraagd de vertaalslag: “Er staat eigenlijk dat meneer Jansen op 11 oktober 2020 onder bewind is gesteld omdat-ie problematische schulden had. En hij vraagt de rechtbank nu om dat bewind weer op te heffen.”
Op een juristenplatform als Mr. Online zal het citaat weinig opzien baren, maar niettemin bestaat er ontegenzeggelijk een discrepantie tussen de belevingswereld van burgers en de juridische neerslag ervan. Het is de missie van Van der Bruggen om deze werelden dichter bijeen te brengen. Volgens haar zitten juristen vaak vast in hoe het nu eenmaal werkt. Maar er is wil om te veranderen.
Handschoen opgepakt
Aangeschoven was ook Herman van Harten, rechter bij de Haagse rechtbank die zich bezighoudt met faillisementen. Zijn team heeft de handschoen opgepakt en de handen ineengeslagen met Van der Bruggen om helderder recht te spreken. Hij wil het liefst dat een vonnis door de ontvanger daarvan wordt begrepen. “De kunst is om het juridisch juist en zo helder mogelijk op papier te krijgen.”
De taalwetenschapper wijst op de zaak over een doodgereden peuter, die vooral bekend werd doordat de vader tijdens de zitting een stoel gooide naar het hoofd van de dienstdoende rechter. Dat de nabestaanden een halfuur in spanning waren gehouden om vervolgens in zakelijke, technisch-juridische formuleringen van de vrijspraak te vernemen, had niet aan het begrip voor de beslissing bijgedragen. Beter is het om eerst te bespreken hoe vreselijk de gebeurtenissen zijn voor álle betrokkenen en vervolgens in algemene zin uit te leggen hoe het zit met toerekening van verkeersongelukken.
Wit blad
Op de afdeling van rechter Van Harten is het roer omgegaan: “we zijn from scratch opnieuw begonnen, met een wit blad waar dan wel de titel ‘vonnis’ boven staat.” Maar de structuur van het vonnis is veranderd. Begonnen wordt met een korte samenvatting van waar de zaak over gaat, dan de feiten, vervolgens de beoordeling en tot slot de beslissing. “Het blijft een kwestie van maatwerk.” Want hoewel het juridisch vanzelfsprekend moet kloppen, is er best veel ruimte om de uitspraak in te delen.
