Een paar maanden terug is een blog verschenen op deze website over mijn ervaringen in Oslo, de stad waar ik op dit moment mijn uitwisseling doe. De afgelopen tijd heb ik hier veel interessante musea bezocht, maar er is één museum dat mij lang zal bijblijven: het 22 July Centre.
Dit museum is door de Noorse overheid opgericht om mensen te informeren over de terroristische aanslagen op 22 juli 2011 in Oslo en Utøya. Op die dag kwamen 77 om het leven door het toedoen van een Noorse terrorist. Onderdeel van het centrum is een kamer waar citaten te lezen zijn uit de uitspraak van de strafrechter. Hier las ik bijvoorbeeld dat voor deze daad 21 jaar gevangenis straf is opgelegd (het maximum in Noorwegen). De straf kan telkens verlengd worden zolang hij als een gevaar voor de samenleving wordt beschouwd. Door dit museum ben ik nieuwsgierig geworden naar werking van de Noorse rechtspraak en wetten, vandaar dat ik in deze blog een kort overzicht geef van hoe de Noorse rechtspraak werkt en bespreek ik een bijzonder en interessant Noors recht. Mocht je meer willen weten (en zien) over de aanslagen op 22 juli 2011, dan raad ik zeker de film 22 July aan (beschikbaar op Netflix).
Noorse rechtspraak
De rechtspraak in Noorwegen is geregeld in de Grondwet (Kongeriget Norges Grundlov). De Grondwet is op 17 mei 1814 aangenomen in Eidsvoll. Op deze dag vieren de Noren nu elk jaar hun nationale feestdag. Wetten en bepalingen die in strijd zijn met de Grondwet moeten altijd wijken. De Grondwet bevat niet alleen bepalingen over de rechtspraak, maar ook over de wetgevende macht (het Storting), de staatsvorm (gedecentraliseerde eenheidsstaat) en over mensenrechten. Voor strafzaken en civiele zaken kent de rechterlijke macht in Noorwegen drie niveaus: een procedure start bij een van de 65 Tingrett (vergelijkbaar met rechtbank), daarna kan er beroep worden ingesteld bij een van de zes Lagmannsrett (vergelijkbaar met gerechtshof) en tot slot kan men nogmaals in hoger beroep bij het Norges Høyesterett (vergelijkbaar met Hoge Raad) in Oslo. Het laatste gerecht telt 19 raadsheren. Net als in Nederland kun je dus in Noorwegen procederen bij drie instanties.
Bijzonder recht: het allemansrecht
Een van de eerste dingen die ik leerde over Noorwegen was dat ze hier het allemansrecht hebben. Je zult nu waarschijnlijk denken: wat is dat? Het allemansrecht houdt in dat iedereen in Noorwegen recht heeft op vrije toegang. Men is vrij om te gaan en te staan in de natuur. Je mag dus ook overal slapen (wel minstens 150 meter afstand houden van het dichtstbijzijnde huis). Tussen 16 september en 14 april is ook open vuur toegestaan. Verder zijn mensen vrij om bessen, paddenstoelen en bloemen te plukken. Het recht wordt beperkt door het respect dat je moet tonen aan het landschap en de bezoeker moet altijd ontzag tonen voor boeren, landeigenaars, andere gebruikers en natuurlijk het milieu.
