BW wordt nog niet genderneutraal (maar wel minder mannelijk)

Het geheel genderneutraal maken van het Burgerlijk Wetboek zou een majeure wetgevingsoperatie vergen, blijkt na een inventarisatie door de minister voor Rechtsbescherming. Wel wil hij termen met een specifiek mannelijke connotatie, zoals ‘raadsheer’ vervangen.

Delen:

Depositphotos_605364420_S-a88531ed
Foto: Depositphotos

Dat schrijft Minister Franc Weerwind (D66) aan de Tweede Kamer, naar aanleiding van een vraag van zijn partijgenoot Lisa van Ginniken (het eerste transgender Kamerlid) in maart. Een jaar eerder al deed een groep juristen een oproep aan de politiek om zich in te spannen genderneutrale overheidstaal. “Taalkundige ondergeschiktheid komt voort uit een geschiedenis van maatschappelijke ondergeschiktheid”, vertelde advocaat en mede-initiatiefnemer Rosa van Zijl in gesprek met Mr. destijds.

Weerwind onderscheidt in zijn inventarisatie drie vormen van genderspecifiek (dus niet neutraal) taalgebruik: het gebruik van gender binnen een regeling, het gebruik van termen met een specifiek mannelijke (of vrouwelijke) connotatie en het gebruik van mannelijke (of vrouwelijke) voornaamwoorden bij verwijzing naar personen of functies.

Familiebanden

Bij die eerste categorie gaat het om termen die voortkomen uit het van oudsher gemaakte binaire onderscheid tussen man en vrouw. Boek 1 BW, het personen- en familierecht, staat er natuurlijk bol van. Sommige termen, zoals ‘broer’ en ‘zus’, hebben juridisch dezelfde status, maar worden wettelijk gebezigd omdat het Nederlands simpelweg geen genderneutrale alternatieven kent. Tussen ‘moeder’ en ‘vader’ bestaat wel degelijk verschil in rechtsgevolg, gelet op het afstammingsrecht. De minister acht het wenselijk noch proportioneel om dit te herijken en de termen te vervangen door ‘ouder’.

Vaarwel raadsheer?

De tweede groep genderspecifieke termen zijn die met een onmiskenbare connotatie, zoals de ‘raadsheer-commissaris’, ‘voorman’ en ‘goed huisvader’. Deze termen acht Weerwind uit de tijd en vragen om een wetswijziging. De eenvoudig te wijzigen termen (‘arbiter’ in plaats van ‘scheidsman’) zullen worden meegenomen in een verzamelwet. De ‘raadsheer’ laat zich wat lastiger de deur wijzen, nu deze in verscheidene wetten staat opgenomen en de herziening daarom grote gevolgen zou hebben voor de rechtspraktijk (zo zal de Hoge Raad er zijn vacatures op moeten aanpassen). Hierover gaat Weerwind in gesprek (waarvoor hij overigens al was uitgenodigd).

Hij/hem

Ten derde is gekeken naar het algemeen taalgebruik vanuit een oogpunt van sekse- en genderinclusiviteit. Daarvoor is het eerste boek van het BW uitgevlooid (dat was al werk genoeg). Uit de inventarisatie is gebleken dat veelvuldig wordt gebruikgemaakt van de mannelijke voornaamwoorden ‘hij’, ‘hem’ en ‘zijn’, waar in bepalingen wordt gesproken over bijvoorbeeld de rechter, curator en de ambtenaar van de burgerlijke stand. Het woordgeslacht van deze personen of functies is in taalkundig opzicht nu eenmaal mannelijk, maar kunnen als “niet-passend en niet-inclusief” worden ervaren.

Wijziging wordt echter – hoewel “principieel wenselijk” – niet opportuun geacht. Alleen al in Boek 1 zou daarvoor bijna de helft van alle bepalingen moeten worden herschreven. Bovendien is er het risico dat formuleringen taalkundig onjuist worden of onduidelijkheid ontstaat over de betekenis, terwijl in de toepassing zich geen problemen voordoen. Wel staat vast dat nieuwe wetten genderneutraal geformuleerd moeten worden.

Kleine stappen, grote sprongen

Onder de streep wordt het Burgerlijk Wetboek niet zuiver genderneutraal, maar wel een stuk minder mannelijk. Van Zijl toont zich in ieder geval opgetogen met deze stap: “Small steps leiden tot giant leaps op de weg naar inclusieve juridische taal! Fantastisch bericht!”

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven